Ο αθλητισμός προσφέρει μια σειρά από ψυχικά και σωματικά οφέλη
- γράφει η Αλεξάνδρα Μαρκάτη*
Η πανδημία είναι εδώ και όπως φαίνεται καλά κρατεί. Ο,τι και να πούμε, ό,τι και να σκεφτούμε έχει αρχή και τέλος τα «πλοκάμια» της. Και ορισμένοι έχουμε κουραστεί και φοβόμαστε. Φοβόμαστε για εμάς, τα παιδιά μας, τους γύρω ανθρώπους, τις συνθήκες που δημιουργήθηκαν και μπορεί να παγιωθούν, το άγνωστο αύριο. Ξέρετε όμως κάτι; Είναι εύλογο, δικαιολογημένο και δεν πειράζει αν νιώθουμε έτσι. Παρ’ όλες τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συναντάμε στην καθημερινότητά μας, χρειάζεται να σταθούμε δυνατοί και να μην υποκύψουμε. Το παιδί μας και ο ίδιος μας ο εαυτός μας χρειάζεται και εμείς χρειάζεται να δούμε πώς μπορούμε να διαχειριστούμε με τον δικό μας καλύτερο δυνατό τρόπο και ανάλογα με τις δυνάμεις μας τις καταστάσεις αυτές. Οι πρόσφατοι καιροί απέδειξαν ότι η μεταξύ μας αλληλεγγύη και στήριξη είναι πολύ πιο ωφέλιμα «όπλα» από την (ελάχιστη επιτρέψτε μου να πω) ουσιαστική ψυχοκοινωνική υποστήριξη που όφειλε να μας προσφέρει η πολιτεία. Στήριξη η οποία θα διατηρούσε την ποιότητα ζωή μας σε ένα επίπεδο όπου οι αγωνίες και οι φόβοι θα υποχωρούσαν μπροστά στη σωστή αντικειμενική και χωρίς συναισθηματισμούς και τρομολαγνίες ενημέρωση και προτάσεις. Όμως, την ίδια στιγμή πρέπει να δοκιμάσουμε και να εξετάσουμε διάφορους τρόπους διαχείρισης καταστάσεων οι οποίοι θα μας βοηθήσουν πραγματικά να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων και να γίνουμε καλύτεροι.
Μπορούμε; Επιλέγουμε να πούμε ΝΑΙ… είναι τόσο σημαντικό για εμάς, για τα παιδιά μας, αλλά και για τα παιδιά όλου του κόσμου να ανυψώσουμε ηθικό… Να κοιτάξουμε τον εαυτό μας λίγο καιρό μετά, να δούμε τι πράξαμε, να περηφανευτούμε που κρατηθήκαμε και δεν λυγίσαμε, που αλληλοστηριχθήκαμε και να αφουγκραστούμε τι μας άφησε όλη αυτή η διαδικασία. Και τότε θα δείχνει πολύ σπουδαίο… Και μέσα στην αθωότητα των ματιών των παιδιών μας -την αθωότητα που εμείς προστατέψαμε στα δύσκολα- θα βρούμε ξανά την ηρεμία, τη γαλήνη και την εμπιστοσύνη σε εμάς και τους γύρω μας. Ας δούμε λοιπόν τι συμβαίνει στον τομέα της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού. Συζητώντας με πολλούς γονείς, οι αγωνίες και οι αμφιβολίες όλων μας είναι εύλογες. Δεν είμαστε σίγουροι τι είναι σωστό και τι είναι λάθος, αλλά για αυτό που είμαστε σίγουροι είναι ότι θέλουμε να είναι όσο το δυνατόν πιο ανώδυνο για τα παιδιά μας που τώρα μαθαίνουν τον κόσμο. Και αυτή η διαδικασία πρέπει να γίνει όσο πιο σταδιακά και ομαλά γίνεται. Και σε αυτό συμμετέχουμε όλοι εμείς.
Χρειάζεται η άσκηση; Ξέρουμε όλοι ότι ο αθλητισμός προσφέρει μια σειρά από ψυχικά και σωματικά οφέλη. Εν καιρώ πανδημίας μας ξαφνιάζει ιδιαίτερα το γεγονός ότι η άθληση δεν προωθήθηκε ως μέτρο πρόληψης και ενίσχυσης του ανοσοποιητικού μας. Δεν απέκτησε τη θέση που της αρμόζει και δεν ενθαρρύνθηκε ο κόσμος να αθλείται ως ύψιστο όφελός του. Ωστόσο, ο καθένας μας είναι και πρέπει να είναι κυρίαρχος του εαυτού του και οφείλει να τον σεβαστεί, διαχειριζόμενος αρχικά τον ελεύθερο χρόνο του με τρόπο που θα ωφελήσει τον ίδιο. Καταρχάς, η χαρά και η ευεξία που θα λειτουργήσουν από το πρώτο 30λεπτο της άσκησης είναι από μόνη της λόγος να κινητοποιηθούμε. Η αγχολυτική και εκτονωτική της δράση την περίοδο αυτή είναι πολύ σημαντική τόσο σε μικρούς όσο και σε μεγάλους διότι η ψυχοσωματική μας κόπωση αρχίζει και επηρεάζει πλέον αισθητά αρκετές παραμέτρους. Στοιχεία όπως η επιμονή, η αποφασιστικότητα, η ενεργοποίηση, η μεθοδικότητα προς επίτευξη στόχου, η καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης, η ανάπτυξη ευγενούς άμιλλας και η κοινωνικοποίηση επανδρώνουν το άτομο για την επόμενη μέρα, για τα επόμενά του σχέδια και στόχους.
Να πάει το παιδί μου προπόνηση; Φοβόμαστε… Βεβαίως και να πάει. Πρέπει και έχει ανάγκη να εκτονωθεί. Έχει ενέργεια που πρέπει να διοχετευθεί και να κερδίσει έτσι πάλι τη σωματική και ψυχική του ηρεμία. Επίσης, είναι σημαντικό να δει τους φίλους του, τους συναθλητές του, αυτούς με τους οποίους μοιράζεται κοινές στιγμές και όνειρα. Και αφήστε το να πάει, όσο το επιθυμεί και σε όποιο άθλημα επιθυμεί. Σε αυτό για το οποίο του γεννήθηκε η ανάγκη όλον αυτόν τον καιρό που ήταν κλεισμένο και αποστασιοποιημένο. Και ας μην είναι το ίδιο με πριν την πανδημία. Είναι όμως αυτό που για τον οποιοδήποτε λόγο του δημιουργήθηκε ενδιαφέρον.
Τι χρειάζεται να προσέξουμε; Χρειάζεται ωστόσο να γίνουν κάποιες ενέργειες. Αρχικά ο γονέας πρέπει να εξετάσει αν το αθλητικό περιβάλλον στο οποίο εμπλέκεται το παιδί του είναι ασφαλές, κατά πόσο οι αρμόδιοι αναγνωρίζουν την αξία της τήρησης των υγειονομικών πρωτοκόλλων και σε τι βαθμό ακολουθούνται τα μέτρα προστασίας. Επίσης, χρειάζεται να βοηθήσει το παιδί του ώστε να εκπαιδευτεί σωστά και να τηρεί βασικούς κανόνες υγιεινής και μέτρων προστασίας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να εκφέρει γνώμη ακόμη και να διαμαρτυρηθεί, να διεκδικήσει όπου παρατηρήσει μη τήρηση των μέτρων και απερισκεψία απέναντι στο πρόβλημα. Η τήρηση των υποχρεώσεων από προπονητές, διοίκηση, δημοτικές αρχές αποτελεί υποχρέωση και είναι απαραίτητη συνθήκη ώστε να αισθανθούν όλοι ο εμπλεκόμενοι ασφάλεια και να συνεχιστεί η ενασχόληση του παιδιού με τον αθλητισμό χωρίς διακοπές, φόβο και εμπόδια. Και αυτό όλο χρειάζεται να γίνει με όλους τους τρόπους, ανοίγοντας αν χρειαστεί το παιχνίδι στο γήπεδο των διεκδικήσεων χωρίς συμβιβασμούς με τα λίγα. Πρέπει οι αποφάσεις μας να παρθούν με διακριτικότητα, χωρίς εντέλει να επιβαρύνεται κι άλλο το παιδί. Δεν το αφορά, δεν φταίει. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να τηρείται μια σειρά στην όλη διαδικασία… είναι ωφέλιμο π.χ. το παιδί να ετοιμάζει από μόνο του την τσάντα του, να θυμηθεί τη ρουτίνα που πρέπει να ακολουθήσει, να τηρήσει ωράρια και διαδικασίες που σχετίζονται τόσο με την ομαλή ροή της προπόνησης, αλλά και της αίσθησης ασφάλειας σε σχέση με την πανδημία.
Πώς πρέπει να το χειριστώ σαν γονέας; Η πανδημία είναι εδώ λοιπόν και πρέπει να παραμείνουμε προσεχτικοί και σε επαγρύπνηση. Τι χρειαζόμαστε σήμερα; Ψυχραιμία, πίστη και μνήμη. Ακόμη και αν νιώθουμε ανασφαλείς, πρέπει να δείχνουμε ότι μπορούν τα παιδιά να μας εμπιστευθούν -γιατί ενδιαφερόμαστε γι’ αυτά και γιατί θέλουμε το καλό τους και χρειάζεται να το ξέρουν, χρειάζεται να τους το θυμίζουμε. Είναι σημαντικό πλέον το παιδί να αισθάνεται ότι μπορεί να κάνει όνειρα και σχέδια για τις επόμενες μέρες, μπορεί να περάσει όμορφα και να δεσμευτεί με επιλογές. Χρειάζεται να προσπαθήσουμε οι γονείς να τηρούμε τις υποσχέσεις μας και να βρίσκουμε διεξόδους για τα παιδιά μας. Να μιλάμε με τα παιδιά μας…
Να εμπιστευθούμε τα παιδιά μας; Παρατηρώντας τα παιδιά μας μες στην πανδημία είδαμε ότι κατέβαλαν μεγάλη προσπάθεια και φέρανε εις πέρας μια πρωτόγνωρη για αυτά κατάσταση. Αυτή η διαδικασία ήταν και για τα παιδιά μας επίπονη και σύνθετη. Αρκετά δυσκολεύτηκαν και αντιμετώπισαν ζητήματα που δεν σχετίζονταν με τα ίδια, παρά με την κοινωνική διάσταση που πρόβαλλε η κατάσταση αυτή. Π.χ. απουσία υπολογιστών από το σπίτι, χαμηλή σύνδεση λόγω περιοχών, αδυναμία γονέα να στηρίξει τη διαδικασία λόγω εργασίας κλπ. Επίσης, ήρθαν αντιμέτωπα με μια σειρά από δυσκολίες κατά τη διάρκεια του μαθήματος, όπως συμμετοχή σε πλατφόρμα η οποία χρειαζόταν διαχείριση κουμπιών και συμβόλων, προσαρμογή σε έναν διαφορετικό τρόπο διδασκαλίας, αντιμετώπιση διαδικτυακών ζητημάτων, άβολες συνθήκες λόγω χρήσης κάμερας, προσπάθεια εναλλακτικού τρόπου επικοινωνίας με εκπαιδευτικό και συμμαθητές και άλλα πολλά… ωστόσο προσπάθησαν να ανταποκριθούν. Και όλο αυτό ξανά και ξανά!! Γιατί να μην τα εμπιστευθούμε και να μην τα ακούσουμε λοιπόν; Τα κατάφεραν! Γιατί να μη δούμε τις πραγματικές τους ανάγκες και να τους δώσουμε την ευκαιρία να εκφραστούν; Βλέπουμε λοιπόν ότι ενώ χρειάστηκαν τον χρόνο τους να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, ωστόσο τις υιοθέτησαν και τις τήρησαν.
Επίσης, χρειάζεται να λάβουμε υπόψη ότι τα παιδιά σε σχέση με τον αθλητισμό δεν αντιλαμβάνονται -με την ίδια ευκολία όπως εμείς- τα οφέλη της άσκησης και τη σημασία που έχει να τηρήσουν συνειδητά τις «υποχρεώσεις» τους. Υπάρχουν φορές που δεν έχουν «ρολόι», δεν μπορούν να πουν με ευκολία στον εαυτό τους τώρα πρέπει να παίξω και να περάσω καλά – η μαμά μου με έφερε ως εδώ και πλήρωσε για μένα άρα πρέπει να τα πάω τέλεια – τώρα να χαρώ…. τώρα να βγω από το σπίτι, τώρα να γυρίσω στο σπίτι… Το γεγονός ότι δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία που έχει να μη χάνουν προπονήσεις, την αξία να συμμετέχουν ενεργά στην προπόνηση, να τηρούν ένα σωστό διατροφικό πλάνο και επαρκή ύπνο κλπ., μας φέρνει στη θέση εκείνη να τους δείξουμε μέσα από τη δική μας σταθερή στάση και ενθάρρυνση, μέσα από το διάλογο, τις εναλλακτικές επιλογές και την ενσυναίσθηση ότι ο αθλητισμός είναι πολύ περισσότερο από μάθημα – είναι στάση ζωής! Και για αυτό πολλές φορές χρειάζεται να μην είμαστε προσκολλημένοι ως γονείς στα «πρέπει» της διαδικασίας, αλλά στην ίδια τη δράση με απώτερο στόχο την καλλιέργεια αγάπης προς τη διά βίου άσκηση.
Υπάρχουν φορές που το παιδί μου δεν έχει διάθεση να πάει στις προπονήσεις, τι να κάνω; Η αλήθεια είναι ότι οφείλουμε να κατανοήσουμε πως η πανδημία έχει επηρεάσει τα παιδιά μας με πολλούς τρόπους. Ένας από αυτούς είναι ότι βγήκανε από μια «ρουτίνα» δραστηριοτήτων, γεγονός που τα αποσυντόνισε. Αρκεί να σκεφτούμε πόσες φορές εμείς αισθανθήκαμε δυσκολία να αναπροσαρμοστούμε σε συνθήκες -πόσο μάλλον τα παιδιά μας, τα οποία δεν έχουν τον ίδιο βαθμό συνειδητοποίησης των οφελών της ίδιας της προπόνησης και το κυρίαρχό τους κριτήριο είναι κατά πόσο είναι οι φίλοι τους εκεί, κατά πόσο βλέπουν να μπορούν να αποδώσουν ή κατά πόσο έχασαν εκεί που κέρδιζαν. Αρκεί να σκεφτούμε ότι δεν έχουν την ίδια υπομονή να ξαναπροσπαθήσουν και η έννοια της ματαίωσης είναι πολύ έντονη στις μικρές ηλικίες. Άρα, χρειάζεται η δική μας σταθερή θέση απέναντι σε όλο αυτό, παρότρυνση του παιδιού να συνεχίσει, υπενθύμιση των ωραίων στιγμών που είχε εντός γηπέδων πριν την πανδημία, συζήτηση γύρω από τα θέλω του και ασφαλώς του δίνουμε το χώρο να επανέλθει αρμονικά, με τον δικό του ρυθμό και χωρίς πίεση.
Συνεπώς, αγαπημένε μου γονέα, δεν χρειάζεται να αγχωθείς διότι ξέρεις καλύτερα από τον καθένα μας τις ανάγκες του παιδιού σου και είμαι σίγουρη ότι προσπαθείς για το καλύτερο! Οπότε, δεν χρειάζονται τύψεις και υπέρμετροι προβληματισμοί, δεν χρειάζεται άγχος, παρά μόνο όμορφες επιλογές, εποικοδομητικές συζητήσεις, κοινές αποφάσεις και εμπιστοσύνη! Εξάλλου, το παιδί σου είναι μοναδικό! Το κάθε παιδί είναι μοναδικό και στον τρόπο που σκέφτεται και στον τρόπο που εκφράζεται. Η εκάστοτε δύσκολη ή λιγότερο δύσκολη συνθήκη αφήνει το δικό της αποτύπωμα σε αυτό και εκεί χρειάζεται εξατομικευμένη αντιμετώπιση, χωρίς συγκρίσεις και προσδοκίες. Απλώς θέλει ειλικρίνεια και αγάπη.
*Η Αλεξάνδρα Μαρκάτη, είναι υποψήφια Διδάκτωρ Αθλητικής Ψυχολογίας, ΣΕΦΑΑ Αθηνών Msc Applied Sport Psychology, Cardiff, Wales Msc Μεθοδολογία Αθλητικής Έρευνας, ΣΕΦΑΑ Αθηνών
