Όταν τα Καλύβια έβαζαν «ρύζα» (vid)

Καλύβια Αγρινίου
Οι ορυζώνες του καλυβιώτικου κάμπου
και η σημαντική τους συμβολή στην τοπική οικονομία

• Επιμέλεια κειμένου – έρευνα
  Γιώργος Πανταζόπουλος

Ο κάμπος των Καλυβίων αποτέλεσε από τις αρχές του ΄50 μια προσοδοφόρα περιοχή όπου αναπτύχθηκε δυναμικά η καλλιέργεια του ρυζιού, ενώ για τους ντόπιους γεωργούς αποτέλεσε την κύρια ασχολία τους για κάμποσα χρόνια… Οι περισσότερες οικογένειες Καλυβιωτών, δειλά-δειλά, ήδη από τον 17ο αιώνα, έως τις αρχές της δεκαετίας του ’30 ασχολούνταν με την καλλιέργεια του ρυζιού, για να συνεχίσουν περισσότερο συστηματικά και έντονα μετά την Κατοχή να βάζουν ρύζι. Μεταπολεμικά, για την καλλιέργεια των ρυζιών απαιτούνταν, από τους ρυζοκαλλιεργητές, να κατέχουν σχετική άδεια. Οι σπόροι του ρυζιού προκειμένου να σπαρθούν έμπαιναν σε νερό για να «δώσουν», να «κεντήσουν». 

Το σπάρσιμο του ρυζιού γινόταν το μήνα Μάιο σε χωράφια που είχαν τεμαχιστεί σε «τηγάνια», μικρά τεμάχια γης, εμβαδού περί-που 15-20 τ.μ. που χωρίζονταν μεταξύ τους από χωμάτινα αναχώματα που διευκόλυναν συνολικά την καλλιέργεια του ρυζιού. Τα τηγάνια είχαν γεμίσει με νερό και ακολουθούσε η σπορά του ρυζιού.

Τα άλογα μπαίνοντας μέσα στα τηγάνια του χωραφιού ανάδευαν με τις οπλές τους το νερό και έτσι το λασπόνερο επικαθόταν στο σπαρμένο ρύζι με αποτέλεσμα ο ελάχιστα επιχωματωμένος με κόκκους χώματος  σπόρος ρυζιού «έπιανε»  και άρχισε να αναπτύσσεται.

Τα ρύζια χρειάζονταν βοτάνισμα από τα άγρια χόρτα, λίπανση και ράντισμα. Το θέρισμα του ρυζιού λάμβανε χώρα το μήνα Οκτώβριο. Τα τηγάνια αδειάζονταν από το νερό που είχαν. Εργάτες θέριζαν τα ρύζια με δρεπάνια.

Για το θέρισμα του ρυζιού κατέφταναν στο χωριό για να συμπληρώσουν το οικογενειακό τους εισόδημα εκατοντάδες  Ξηρομερίτες αλλά και Λευκαδίτες, που εκείνη την περίοδο συγκομιδής  δεν απασχολούνταν σε δικές τους καλλιέργειες. Το χωριό για μερικές εβδομάδες έσφυζε από ζωή. Ο μεγάλος αριθμός εργατών έκανε αναγκαία τη λειτουργία σταθμού χωροφυλακής στο χωριό κατά την περίοδο συγκομιδής του ρυζιού. Οι τρεις χωροφύλακες που επάνδρωναν το σταθμό έμεναν σε μισθωμένα οικήματα ιδιοκτησίας Θεόδωρου Βαλαή και Πάνου Λύγδα.  

Τα χωράφια είχαν μέση στρεμματική απόδοση 300 κιλά. Τα θερισμένα ρύζια τα έκαναν χειρόβολα. Τα χειρόβολα τα έκαναν δεμάτια. Τα δεμάτια στοιβάζονταν για να γίνουν οι αθημωνιές. Η αλωνιστική μηχανή, η αποκαλούμενη «πατόζα», έφτανε τότε στο χωράφι και αλώνιζε το ρύζι.  Στη συνέχεια το ρύζι σακιάζονταν σε σακιά της «Ρίγας» (τα έλεγαν έτσι ε-ξαιτίας των ριγών που είχαν)  κι από κει έτσι σακιασμένα φορτώνονταν στα βαγόνια του τραίνου.

Το τέλος της ρυζοκαλλιέργειας στο χωριό συνέβηκε κατά το έτος 1965 εξαιτίας της έναρξης κατασκευής του πρώτου ΥΗΣ Κρεμαστών καθώς τα νερά του Αχελώου ποταμού έγιναν περισσότερο κρύα ενώ μέχρι τότε η μέση θερμοκρασία τους ήταν πολύ κατώτερη, κατάλληλη για την ορυζοκαλλιέργεια. Τα κρύα πλέον νερά του ποταμού δεν ευνοούσαν μεγάλες στρεμματικές αποδόσεις και έτσι έληξε άδοξα η ρυζοκαλλιέργεια στο χωριό…

Δείτε ένα βίντεο παραγωγής των «Ελληνικών επικαίρων» για τον θερισμό του ρυζιού στον κάμπο του Αγρινίου  (με κωδικό: T11495 | Τίτλος: Θερισμός και αλώνισμα ρυζιού στο Αγρίνιο[ D2751] | Ημερομηνία λήψεων: 20/07/1954 – 01/11/1954 | Διάρκεια: 1 λεπτό της ώρας)

Συνεχίζεται

Πηγή: Γιάννη Γρ. Διονυσάτου: «Καλύβια Αγρινίου – Ιχνηλατώντας τον Καναδά» (2004)
Το παραπάνω κείμενο αποτελεί το 1ο μέρος της δημοσίευσης του «αρχείον Αγρινίου», Φεβρουάριος 2019 | Τεύχος 14 | σελ. 17
Φωτογραφία:

AgrinioStories