«O Zappa ήταν ο ορισμός του μουσικού,
ένας από τους σπουδαιότερους κιθαρίστες όλων των εποχών
και ένας εξαιρετικός πολυοργανίστας» (Alex Winter)
«Ήταν επίσης ένας από τους πιο προικισμένους συνθέτες του 20ου αιώνα. Ένα μεγάλο μέρος της καλλιτεχνικής ιδιοφυΐας του Zappa έγκειται στο ότι είναι σχεδόν αδύνατο να ταξινομηθεί ή να μπει σε ένα «κουτάκι». Αλλά πολλοί εκεί έξω συνεχίζουν μέχρι σήμερα να προσπαθούν να τον αποκρυπτογραφήσουν». (Alex Winter, σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ “Zappa”)
Ο Frank Zappa ήταν πάντα το εισιτήριο για να μπεις μέσα σε πιο ψαγμένες παρέες, με ανοιχτό μυαλό, χωρίς συντηρητισμούς, που τις διέκριναν επαναστατικές και φιλοσοφημένες ιδέες, που κι αυτές δεν ήταν αποδεκτές από το σύνολο των μουσικόφιλων. Για πολλούς, όσοι άκουγαν Zappa ήταν περίεργοι, καθώς τους διέκρινε το σουρεαλιστικό στοιχείο και συνήθως η απόσταση και η αντιπάθειά τους για την πολιτική. Θυμάμαι τον μεγαλύτερο της παρέας, ένας ψηλός και μαυροντυμένος με μουσάκι «ζαπικό» που είχε διαδώσει το έργο και την προσωπικότητα του Zappa είχε συμπεριφορά πέραν των όποιων ευπρεπών κανόνων. Σε μια στιγμή ρώτησε μια κοπελίτσα αν θέλει τσίχλα, βάζοντας ταυτόχρονα το χέρι του στο τσεπάκι του πουκαμίσου του και όταν εκείνη ανταποκρίθηκε θετικά της έφτυσε την τσίχλα που μασούσε στα μούτρα!
Κάπως έτσι ήταν και ο ίδιος ο Zappa που αποδεικνύονταν «σκληρό καρύδι» και απρόβλεπτος για τους δημοσιογράφους που του έπαιρναν συνέντευξη. Ο ίδιος έλεγε ότι «από τα πιο ανώμαλα πράγματα που υπάρχουν είναι να δίνεις συνεντεύξεις. Δύο κλικ πριν την ιερά εξέταση…». Συνήθως ήταν άπιαστος και οι απαντήσεις του ήταν κοφτερές και ευθείες που τις περισσότερες φορές κόμπλαραν τους δημοσιογράφους που επιχειρούσαν να προσεγγίσουν το μυαλό του, χωρίς να βρίσκουν εκείνη την κλειδαρότρυπα για να εισχωρήσουν μέσα, προκαλώντας το γέλιο του ακροατηρίου.
Ώσπου κάποια στιγμή τον αποκαλούσαν αναρχικό, όταν τους έβγαζε νοκ-άουτ καθώς αποκάλυπτε με ευρηματικό τρόπο την αποστροφή του για τα παραδοσιακά πράγματα για τα οποία ερωτούνταν. «Κάνω μουσική σάτιρα και είμαι διασκεδαστής» τους απαντούσε για το πώς τοποθετούσε τον εαυτό του στη μουσική του. Σε μια στιγμή πριν αρχίσει η συζήτησή σε ένα τηλεοπτικό σταθμό αιφνιδίασε τους πάντες λέγοντας: «Είμαι ο Zappa. Δεν έχετε τίποτα καλύτερο να κάνετε απόψε;»
Η αποφοίτησή του από το γυμνάσιο το 1958 έγινε κάπως βιαστικά: «Πήρα το απολυτήριο μου με 20 μονάδες λιγότερες απ’ ότι χρειαζόταν, μόνο και μόνο επειδή βιάζονταν να με ξεφορτωθούν. Με είχαν διώξει τόσες φορές που είχαν βαρεθεί πια. Έτσι προτίμησαν να με αφήσουν έξω, αντί να με κρατήσουν μέσα. Θεωρητικά δεν θα έπρεπε να πάρω απολυτήριο, αλλά είχα κάτσει σχολείο, όσα χρόνια χρειάζονταν…».
Η καλλιτεχνική του καριέρα του ξεκίνησε κάπως περίεργα, καθώς αν και έγινε ιδιοκτήτης ενός στούντιο ηχογραφήσεων, παράλληλα διακινούσε πορνοταινίες στις οποίες πρωταγωνιστούσε ο ίδιος! Όμως έπεσε στην παγίδα της αστυνομίας και συνελήφθη με τη 19χρονη φίλη του Lorraine Beltcher. Ο Frank Zappa, επειδή «μετανόησε» και «βοήθησε» την αστυνομία, τη γλύτωσε μ’ ένα μικρό πρόστιμο, αλλά η φίλη του φυλακίστηκε.
Όλα αυτά τα διαβάζαμε και τα λέγαμε στόμα με στόμα στις παιδικές παρέες, μας γαργαλούσαν το μυαλό και κάναμε γούστο που ο τύπος αυτός, του οποίου η μουσική μας έκανε ένα κλικ παραπάνω από άλλους rock μουσικούς και συγκροτήματα που χορεύαμε στα πάρτι και ακούγαμε στο ραδιόφωνο, έκανε τρελά πράγματα που δεν συνάδουν με την έγκριση του οικογενειακού περίγυρου. Σε μια συναυλία του κι ενώ ο κόσμος ζητούσε να βγει στη σκηνή, εκείνος καθόταν σε ένα τραπεζάκι στην είσοδο και κάπνιζε παρατηρώντας το κοινό του. Οι μύθοι πολλοί, ένας εξ αυτών έλεγε ότι έφαγε κόπρανα στη σκηνή στη διάρκεια μιας συναυλίας του.
Όλα αυτά είναι ένα δυνατό κομμάτι στη ζωή του, το οποίο παρακάμπτεται στην ταινία, όπως περιέργως η πρώτη και επαναστατική περίοδός του με τους Mothers και το θρυλικό πρώτο άλμπουμ του, το «Freak Out» (1966) που περιέχει τραγούδια με πολιτικά σχόλια, αποστροφής στο πολιτικό σύστημα όπως το «Who Are The Brain Police?» (Ποια είναι η αστυνομία του μυαλού;), «Help, I’m A Rock» ή το «Hungry Freaks Daddy» που ανοίγει το δίσκο και συστήνει τους Mothers: «Μίστερ Αμέρικα, προσπέρασε τα σχολεία σου που δεν διδάσκουν, Μίστερ Αμέρικα προσπέρασε τα μυαλά που δε μπορείς ν’ αγγίξεις, Μίστερ Αμέρικα, προσπάθησε να κρύψεις το κενό που έχεις μέσα σου, μα θ’ αποκαλύψεις πως όσα ψέματα κι αν πεις, όσα βρώμικα τεχνάσματα κι αν δοκιμάσεις, δεν θα μπορέσεις να εμποδίσεις το φουσκωμένο κύμα των Πεινασμένων φρικιών, μπαμπά…».
Το «Freak Out» πούλησε μόλις 30.000 αντίτυπα, αρκετά όμως για να συνεχίσει τη δισκογραφία του στην Verve. Οι Mothers τότε εγκατέλειψαν το Λος Άντζελες και εγκαταστάθηκαν στη Νέα Υόρκη. Οι δίσκοι του Frank Zappa άρχισαν να έχουν εμπορική επιτυχία στα 70ς. Ωστόσο η έκφραση freak out έμεινε έως σήμερα παρακινώντας για απόδραση από τις κοινωνικά στερεότυπα. Εξ αρχής ο Zappa και το συγκρότημά του ταυτίστηκαν με την αισχρότητα.
Η πολυαναμενόμενη ταινία – πορτραίτο του, πιάνει τον Frank Zappa στη δισκογραφία του από το τέταρτο και πιο πετυχημένο εμπορικά έως τότε άλμπουμ του, το «We’re Only In It For The Money» (1968), όπου χλευάζει τη μουσική βιομηχανία και σατιρίζει την χίπικη ιδεολογία με τον καυστικό τρόπο του που ήδη είχε γίνει γνωστός, σε ένα μουσικό κλίμα παρωδίας των 50ς. Είναι η εποχή του συγκροτήματός του, των Mothers Of Invention (Οι Μητέρες της Επινόησης), μια παρέας εξαιρετικών μουσικών που είχαν μπει στο νόημα της μουσικής του και την απέδιδαν έτσι ώστε ο Zappa να βγάζει το πηγαίο ταλέντο του, το οποίο πυροδότησε κατά τα άλλα η κλασσική μουσική.
Όπως αφηγείται στην ταινία, ο Frank Zappa άκουσε στο γυμνάσιο τον Έντγκαρ Βαρέζε στο έργο του για κρουστά «Ionisation», αλλά και την «Ιεροτελεστία της Άνοιξης» του Ίγκορ Στραβίνσκι, δύο επιδραστικών συνθετών στη ζωή και στο έργο του, ιδιαίτερα όταν έπιασε την κλασσική μουσική στην οποία αφιερώθηκε περισσότερο στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Κάποια στιγμή μάλιστα για πρώτη φορά το Albert Hall είχε τόσες πολλές κρατήσεις θέσεων, 5.000 συνολικά, για τη συναυλία του Zappa με τη Βασιλική Φιλαρμονική Ορχήστρα! Το πρώτο μεροκάματό του σαν μουσικός το έκανε μόλις στα 15 του χρόνια, ως ντράμερ, παίζοντας κατσαρόλες και μπόγνκος! Ωστόσο η πρώτη τέχνη που άγγιξε ήταν η ζωγραφική, καθώς μικρός ζωγράφιζε συνήθως δολάρια! Σαν μουσικός τα πρώτα του κομμάτια τα συνέθεσε σε ηλικία 21-22 ετών επηρεασμένος από τα παιδικά του ακούσματα στο ύφος του rock’n’roll, του rhythm’n’blues και του doo-wop των 50ς.
Σε μια από τις πρώτες εμφανίσεις του σε τηλεοπτικά σόου, του Steve Allen, παρουσίασε το έργο του Ορχήστρα για Ποδήλατο, βγαίνοντας με δύο ανάποδα ποδήλατα στη σκηνή και πίσω από το παραβάν αποκάλυψε ολόκληρη κλασσική ορχήστρα που τον συνόδευσε στους ήχους από τις ακτίνες του ποδηλάτου. Η πλάκα ήταν ότι ο παρουσιαστής τον ρώτησε «πόσο καιρό παίζει το όργανο;» κι ενώ το κοινό στο στούντιο γελούσε, εκείνος αποκρίθηκε σοβαρά «δύο βδομάδες!». Με έντονο το σουρεαλιστικό στοιχείο σε όλη την καριέρα του και χωρίς ήρωες, προχώρησε σε μια αυτόνομη μουσική πορεία, χωρίς μιμήσεις και κάποια στιγμή έφτιαξε τη δική του δισκογραφική εταιρία, κυκλοφορώντας αρχικά τον καταπληκτικό διπλό δίσκο «Sheik Yerbouti», το 1979. Ο Frank Zappa ήταν επίσης σπουδαίος κιθαρίστας, κάτι που δεν προβλήθηκε αρκετά μέσα στο μουσικό του έργο, αλλά ο ίδιος έβγαλε το απωθημένο του με ένα ινστρουμένταλ τριπλό δίσκο «Shut Up’n Play Yer Guitar» (1981).
Ο Frank Zappa αυτό που έκανε δεν το θεωρούσε δουλειά και ονειρευόταν να μην δουλεύει! Δήλωνε «πάντα φρικιό, ποτέ χίπης». Επίσης απεχθανόταν τα ναρκωτικά «έχω καπνίσει καμιά δεκαριά μπάφους μέσα σε 9 χρόνια και όσες φορές το έκανα δεν διαπίστωσα καμιά νοηματική διάταση. Το πιο σκληρό από τα ναρκωτικά που παίρνω σε περιοδείες είναι η πενικιλίνη γιατί κολλάω βλεννόρροια..!».
Zappa και πολιτική
Όσο για τις κατά καιρούς πολιτικές τοποθετήσεις ή κινήσεις του, που ίσως διχάζουν το φανατικό κοινό του, έχουν, κατά τη γνώμη μου, την ίδια χαώδη υποκίνηση, όπως και η μουσική του, αλλά και η εκκεντρικότητά του ως καλλιτέχνης. Ήταν ελεύθερο πνεύμα. Σε καμία περίπτωση αριστερός ή κομμουνιστής. Αλλά σίγουρα μεταξύ αναρχισμού και αριστεράς, με το δικό του τρόπο. Ένας ελεύθερα σκεπτόμενος άνθρωπος, πέρα από στα στενά κομματικά όρια, όπως τα ξέρουμε. Πολεμήθηκε από την Αμερική με διάφορους τρόπους, όπως δικαστήρια, καταδίκες και διάδοση του έργου του. Μεγάλωσε σε δεξιά οικογένεια, αλλά ο ίδιος πολέμησε τον συντηρητισμό της Αμερικής και ήταν αντίθετος σε ότι αδικία ένοιωθε. Υπήρξε στενός φίλος του Βάτσλαβ Χάβελ, του πολιτικού, συγγραφέα και δραματουργού, του τελευταίου προέδρου της Τσεχοσλοβακίας και πρώτου προέδρου της Τσεχίας. Ο Frank Zappa ήταν άθεος, απεχθανόταν την πολιτική γενικότερα και τα συνδικάτα, τα οποία στολίζει με την υπέρτατη βρισιά. Πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν ότι πίστευε πως δεν υπάρχουν κακές γλώσσες, αλλά αυτό ήταν ένα τέχνασμα της θρησκείας για να δημιουργεί ενοχές στους πιστούς και να τους διαχειρίζεται. Ότι και να ήταν, άφησε εποχή!
Σε πρώτο πρόσωπο
Σκέψεις μιας ανατρεπτικής προσωπικότητας
που έφυγε από τη ζωή στις 4 Δεκεμβρίου του 1993.
Ο Frank Zappa δεν ασχολούταν μόνο με τη μουσική του… Μελετώντας τα αμέτρητα γνωμικά του, διακρίνει κανείς πως ήταν ένας κοινωνικά σκεπτόμενος άνθρωπος.
- Η βλακεία έχει τη δική της γοητεία. Αγνοεί ό,τι δεν της αρέσει.
- Οι επιστήμονες υποστηρίζουν, ότι λόγω της αφθονίας του στη φύση, το υδρογόνο είναι ο θεμέλιος λίθος του σύμπαντος. Διαφωνώ με αυτό. Εγώ λέω πως η ηλιθιότητα βρίσκεται σε μεγαλύτερη ποσότητα στη φύση και αυτή είναι ο θεμέλιος λίθος του σύμπαντος…
- Αν θες να τεμπελιάσεις, πήγαινε στο κολέγιο. Αν θες να μορφωθείς, πήγαινε σε μια βιβλιοθήκη!
- Χωρίς παρέκκλιση από τα συνηθισμένα, η πρόοδος είναι αδύνατη.
- Ένα από τα αγαπημένα μου φιλοσοφικά δόγματα είναι ότι οι άνθρωποι θα συμφωνήσουν μαζί σου αν έχουν ήδη αποφασίσει ότι θα το κάνουν. Δεν αλλάζεις τη γνώμη των ανθρώπων…
- Ποτέ δεν αυτοπροσδιορίστηκα ως παράξενος. Είναι πάντα οι άλλοι που με αποκαλούσαν παράξενο.
- Η πολιτική είναι το παρακλάδι της βιομηχανίας της ψυχαγωγίας.
- Τα περισσότερα τραγούδια είναι τραγούδια αγάπης. Οπότε, αν τα τραγούδια ήταν ικανά από μόνα τους να κάνουν κάτι, τότε θα αγαπούσαμε ο ένας τον άλλον…
- Η πληροφορία δεν είναι γνώση. Η γνώση δεν είναι είναι σοφία. Η σοφία δεν είναι η αλήθεια. Η αλήθεια δεν είναι η ομορφιά. Η ομορφιά δεν είναι αγάπη. Η αγάπη δεν είναι η μουσική. Η μουσική είναι η καλύτερη όλων…
- Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι της rock είναι άνθρωποι που δεν μπορούν να γράψουν, που παίρνουν συνεντεύξεις από ανθρώπους που δεν μπορούν να μιλήσουν, για ανθρώπους που δεν μπορούν να διαβάσουν
Δεν ανήκω στην κυβέρνηση. Η κυβέρνηση υπάρχει χάρη σε μένα επειδή εγώ, σαν άτομο, της δίνω το δικαίωμα να υπάρχει. Ο αστυνομικός έχει δικαίωμα να φέρει όπλο και να επιβάλλει νόμους επειδή εσύ κι εγώ του δίνουμε αυτό το δικαίωμα. Αν αποφασίσεις να γαμήσεις τη ζωή σου με τα ναρκωτικά, είναι δικαίωμά σου. Όμως δεν έχεις δικαίωμα να γαμάς τη ζωή κάποιου άλλου. Αν κάποιο άτομο αποφασίσει να συμμετάσχει σε οποιοδήποτε είδος χημικής μεταβολής – είτε πίνοντας πολύ αλκοόλ, είτε καπνίζοντας μαριχουάνα ή ένα τσιγάρο, ή αν παίρνει κάποια χημική ουσία, έχει δικαίωμα να το κάνει χωρίς το φόβο ότι θα τον κυνηγήσει η κυβέρνηση. Εκεί που εγώ βάζω το όριο είναι όταν οι πράξεις ενός ατόμου θίγουν την ασφάλεια και τον τρόπο ζωής κάποιου άλλου. Υπάρχουν άνθρωποι σε επαγγέλματα που είναι κρίσιμα για τη ζωή και την ασφάλεια άλλων. Επομένως, αυτοί δεν μπορούν να εμπλακούν σε αυτές τις πρακτικές ενώ βρίσκονται σε υπηρεσία…
Τα πάντα σε αυτόν τον πλανήτη έχουν κατά κάποιον τρόπο να κάνουν με τη μουσική. Η μουσική λειτουργεί στο περιβάλλον του λαξευμένου αέρα. Όσο μολυσμένη κι αν είναι η ατμόσφαιρά μας, ο αέρας είναι εκείνος που θέτει σε λειτουργία τη μουσική, εφόσον όλα τα άλλα πράγματα που προκύπτουν στην επικράτεια του ήχου μεταδίδονται στο αυτί μέσα από αυτή τη στριφογυριστή μάζα – θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει αρκετή ανθρώπινη εμπειρία γύρω από τη μουσική. Θα μπορούσες να ακούσεις τους ήχους από ένα μποτιλιάρισμα στο δρόμο και να σκεφτείς μια καλή σύνθεση. Υπάρχει και το άλλο άκρο. Η μουσική πάνω στο χαρτί είναι σαν μια γραπτή συνταγή φαγητού. Η παρτιτούρα μιας συμφωνίας είναι η συνταγή για ένα ηχητικό γλυπτό. Αντιστρόφως, θα μπορούσες να κοιτάξεις το μέρος μιας παρτιτούρας και να δεις οργανωμένες νότες πάνω στη σελίδα. Μπορείς να κοιτάξεις κάθε κομμάτι οπτικού υλικού κι αν το κοιτάξεις λιγάκι λοξά θα μπορούσες να δεις κι εκεί μια παρτιτούρα. Ακόμα και μια ταπετσαρία θα μπορούσε να γίνει παρτιτούρα – ίσως για μουσική disco…
Δεν έχω την παραμικρή φιλοδοξία να παραστήσω τον ποιητή. Γράφω στίχους αποκλειστικά για λόγους διασκέδασης – δεν πρέπει να τους παίρνεις στα σοβαρά. Μερικοί είναι πραγματικά ηλίθιοι, μερικοί είναι λιγότερο ηλίθιοι και ελάχιστοι απλώς έχουν πλάκα. Πέρα από το δηκτικό πολιτικό υλικό, το οποίο χαίρομαι να γράφω, όλοι οι υπόλοιποι στίχοι δεν θα υπήρχαν καθόλου αν δεν ζούσαμε σε μια κοινωνία που δεν έχει σχέση με την ορχηστρική μουσική. Επομένως αν κάποιος περιμένει να κερδίσει το ψωμί του γράφοντας διασκεδαστική μουσική για τους Αμερικάνους, καλύτερα να σκεφτεί πώς θα το κάνει κοτσάροντας από πάνω μια ανθρώπινη φωνή…
Το πρόβλημά μου είναι η οικονομία. Πολλοί πιστεύουν ότι είμαι εκατομμυριούχος αλλά θα ήθελα να δηλώσω ότι δεν είμαι ούτε και υπάρχει καμία περίπτωση να γίνω στο εγγύς μέλλον. Ο λόγος είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων μου χρηματοδοτεί τον εξοπλισμό μου. Έπειτα, πρέπει να προσλάβεις τους κατάλληλους ανθρώπους που θα τον μετακινήσουν, θα τον στήσουν και θα τον επισκευάσουν. Για κάθε άτομο που βρίσκεται πάνω στη σκηνή υπάρχει από κάτω άλλο ένα που το βοηθάει…
Νομίζω ότι ο πιο άμεσος τρόπος για να επικοινωνήσεις με κάποιον είναι η χρήση του ρυθμικού λόγου. Αυτό είναι που όντως κάνει τη μεγάλη διαφορά. Επειδή, αν ακούς κάποιον να παίζει ωραίες και σωστές κλίμακες και διάφορα τέτοια, ανεξάρτητα από το πόσο δεξιοτεχνικά προσγειώνει αυτό που παίζει πάνω στο ρυθμό, εσύ το ακούς πάντα σαν Μουσική, με το Μ κεφαλαίο – γραμμές, αλλαγές σε ακόρντα, τέτοια πράγματα. Είναι κάτι προσεκτικά μελετημένο. Αν όμως θέλεις να πας πέρα από τη μουσική, στο συναισθηματικό περιεχόμενο, πρέπει να μιλήσεις στο όργανό, να το κάνεις να μιλήσει κι αυτό. Κι έτσι και καταφέρεις να το κάνεις να μιλήσει, πρέπει να λάβεις υπόψη σου ότι εκεί υπάρχει μια διαφορετική ρυθμική συμπεριφορά και πρέπει να την υιοθετήσεις προκειμένου να το πετύχεις…
Δεν δίνω κάποιο «ερωτηματολόγιο» στους μουσικούς όταν έρχονται στο συγκρότημα για το πού σπούδασαν ή πόσο ενημερωμένοι είναι σε τεχνικό επίπεδο. Στην πρόβα θα καταλάβω αν μπορούν να παίξουν ή όχι. Για εκείνους που περνούν αυτή τη δοκιμασία, μόλις διαπιστώσω αυτό που ΔΕΝ ξέρουν, προσπαθώ να επινοήσω μια μουσική «γλώσσα» που θα περιγράφει τις μουσικές προθέσεις μου, σε στενογραφημένη μορφή, εφόσον αγνοούν τους τυπικούς όρους της (και παρά το γεγονός ότι μπορεί να είναι φτασμένοι μουσικοί) επειδή δεν τους ζήτησαν ποτέ να δοκιμάσουν μερικά από εκείνα, τα οποία οι βετεράνοι συγκροτημάτων παίζουν για χρόνια αφού έχουν χαραχτεί στη μνήμη των μυών τους…
Προτού συνεχίσω, θέλω να σας προειδοποιήσω ότι μιλάω βρόμικα και ότι θα πω πράγματα που δε θα σας αρέσουν ή δε θα συμφωνείτε μαζί τους. Δεν πρέπει όμως να νιώσετε ότι απειλείστε, επειδή είμαι απλώς ένας καραγκιόζης κι όλοι εσείς είστε Σοβαροί Αμερικανοί Συνθέτες. Για όσους δεν το γνωρίζουν, είμαι κι εγώ συνθέτης. Είμαι αυτοδίδακτος και έμαθα μουσική ακούγοντας δίσκους και κάνοντας επισκέψεις στη βιβλιοθήκη. Άρχισα στα δεκατέσσερα και το κάνω εδώ και τριάντα χρόνια. Δεν μ’ αρέσουν οι δάσκαλοι. Δεν μ’ αρέσουν τα περισσότερα από αυτά που πιστεύετε κι αν όλα αυτά δεν σας ακούγονται αρκετά δυσάρεστα, σας λέω ότι βγάζω το ψωμάκι μου παίζοντας ηλεκτρική κιθάρα…
Τα ναρκωτικά δεν είναι κακά. Το ναρκωτικό είναι μια χημική ένωση. Το πρόβλημα αρχίζει όταν οι άνθρωποι που τα παίρνουν τα μεταχειρίζονται καταχρηστικά για να συμπεριφέρονται σαν μαλάκες…
Η ψευδαίσθηση της ελευθερίας θα συνεχιστεί στο βαθμό που είναι επικερδής ώστε να συνεχίζεται η ψευδαίσθηση. Στο σημείο που η διατήρηση της ψευδαίσθησης παραγίνεται ακριβή, απλώς κατεβάζουν το σκηνικό, τραβούν την κουρτίνα, βγάζουν από τη μέση καρέκλες και τραπέζια και τότε βλέπεις τον τούβλινο τοίχο στο πίσω μέρος του θεάτρου…
Οι οργανωμένες θρησκείες είναι από τη φύση τους παραπλανητικές. Η ουσία βρίσκεται πάντα στο χρήμα. Το ποια σχέση τώρα έχει αυτό με την πνευματική σου υγεία… εμένα ακόμα μου διαφεύγει. Πάντα είναι στη μέση τα λεφτά, ανεξάρτητα με το πώς προσπαθούν να το καλύψουν. Αν χρειάζεσαι τέτοιου είδους βοήθεια για να τα βρεις με τον εαυτό σου, μπορεί να πληρώσεις περισσότερα σε μια κάλπικη θρησκεία από όσα θα έδινες σε ένα ψυχοθεραπευτή. Ασφαλώς, αυτό δε σημαίνει ότι ο ψυχοθεραπευτής θα σου έκανε μεγαλύτερη έκπτωση. Αν όμως προτίθεσαι να συμβιβαστείς με την πραγματικότητα, πρέπει να κάνεις μια μεγάλη ανακάλυψη: η πραγματικότητα είναι κάτι που ανήκει σε σένα σαν άτομο. Αν θέλεις να ωριμάσεις, κάτι που δεν θέλουν οι περισσότεροι άνθρωποι, αυτό που έχεις να κάνεις είναι να αναλάβεις την ευθύνη για τη δική σου πραγματικότητα και να τα βρεις μαζί της σύμφωνα με τους δικούς σου όρους…
Το πρόβλημα με μια rock συνέντευξη είναι κατ’ αρχήν ότι το πρόσωπο που έρχεται για να σου μιλήσει: α) αγνοεί παντελώς αυτό που κάνεις β) δεν έχει ιδέα από μουσική γενικότερα και γ) έχει ήδη προαποφασίσει πριν έρθει να σε συναντήσει ποια πρέπει να είναι η απάντηση στην πολύτιμη ερωτησούλα του. Δεν συντρέχει κανένας λόγος συνωμοσίας. Δεν είμαι εκεί για να του κάνω τη ζωή δύσκολη: αν θέλεις πληροφορίες, ευχαρίστως να στις δώσω – αν όμως θέλεις κάτι άλλο, τράβα κάπου αλλού. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι αυτό είναι από τα πιο έξυπνα πράγματα που έχω πει ποτέ: «Η rock δημοσιογραφία αποτελείται από ανθρώπους που δεν μπορούν να γράψουν, παίρνουν συνεντεύξεις από ανθρώπους που δε μπορούν να μιλήσουν, για να γράψουν άρθρα για ανθρώπους που δεν μπορούν να διαβάσουν»…
Νομίζω ότι η μεγάλη αποτυχία του CD είναι το μικροσκοπικό του artwork. Πιστεύω ότι ο λόγος που σε κάποιους αρέσει να συλλέγουν δίσκους είναι η απτή αίσθηση ότι έχουν στα χέρια τους το πακέτο ενός άλμπουμ, το οποίο έχει σχεδιαστεί με μεγάλη σπουδή. Μπορεί να υπάρχουν πολλά πράγματα σ’ αυτό κι αν έχεις κάτι χειροπιαστό τότε μπορείς να το διαβάσεις, χώρια που οι εικόνες φαίνονται καλύτερα. Αυτό είναι ένα μειονέκτημα σχετικά με το CD. Είναι ένα μικρό, τετράγωνο πλαστικό αντικείμενο…
Για τον περισσότερο κόσμο ο τρόπος ζωής μου μάλλον δεν είναι ούτε επιθυμητός ούτε χρήσιμος. Οι περισσότεροι ίσως αισθάνονται καλύτερα όταν παίρνουν την πιστοποίηση που επιθυμούν και περιστρέφουν τη ζωή τους γύρω από τα ίδια και τα ίδια. Δεν νομίζω ότι θα χαίρονταν τη ζωή τους αν ζούσαν διαφορετικά. Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που βιώνουν ένα σωρό όμορφα συναισθήματα παρακολουθώντας έναν αγώνα ποδοσφαίρου και πίνοντας ένα μπουκάλι μπύρα. Αυτό τους κάνει πραγματικά ευτυχισμένους. Αυτή η μαλακία εμένα δεν μου ταιριάζει. Γι’ αυτούς όμως είναι η ίδια η ζωή. Στο βαθμό που μπορούν να πιστεύουν στην μπύρα και στο ποδόσφαιρο, έχουν φτάσει πραγματικά κάπου. Και αυτό δεν αποκλείεται να είναι γι’ αυτούς σημαντικότερο ακόμα κι από τη θρησκεία. Επομένως, γιατί να τους το πάρεις; Γιατί να τους πεις τι συμβαίνει πραγματικά; Άσ’ τους να είναι χαρούμενοι…
Όταν ήμουν μικρός σπάνια ακουγόταν μουσική στο σπίτι. Τίποτα. Η παλιότερη μουσική που θυμάμαι να άκουσα ήταν αραβική που κάπου την άκουσα, δεν ξέρω πώς ή πού, ούτε καν τι ήταν, αλλά στ’ αλήθεια μου άρεσε. Πρέπει να ήμουν πολύ μικρός. Αργότερα ξετρελάθηκα με το rhythm and blues και με το που άρχισα να συλλέγω τέτοιους δίσκους άρχισα να ακούω και σύγχρονη ορχηστρική μουσική. Το πρώτο άλμπουμ που αγόρασα ήταν τα άπαντα του Edgar Varèse, ο οποίος εξακολουθεί να είναι ο αγαπημένος μου συνθέτης. Είχε κότσια. Είχε το θράσος να κάνει αυτά που έκανε απέναντι σε πολύ αντίξοες συνθήκες…
Οι περισσότεροι άνθρωποι εκτίθενται μόνο σε ένα φάσμα μουσικής. Αυτό μπορούν ν’ ακούσουν όλο κι όλο και αυτό μπορούν να μάθουν. Αν μάθεις μουσική σε σχολή, τα περισσότερα από αυτά που θα σου διδάξουν είναι μάλλον αδιάφορα: ένα, δυο, τρία, τέσσερα και φτού κι απ’ την αρχή. Πολύ τετραγωνισμένα πράγματα και πολύ βαρετά. Η φάση πάει κάπως έτσι: στη σφαίρα των μαθηματικών υπάρχουν κι άλλα πέρα από την πρόσθεση και την αφαίρεση. Το ίδιο συμβαίνει και στη μουσική. Το είδος της μουσικής που οι άνθρωποι διδάσκονται στις σχολές, ιδίως από την πλευρά του ρυθμού, δεν προχωρά ποτέ πέρα από την πρόσθεση και τον πολλαπλασιασμό. Δεν υπάρχει άλγεβρα. Και σίγουρα δεν υπάρχει φυσική, ούτε λογισμός, ούτε τριγωνομετρία. Δεν υπάρχει τίποτε ενδιαφέρον σε μουσικό ρυθμό που να διδάσκεται στις σχολές. Τα περισσότερα ακαδημαϊκά μουσικά ιδρύματα τείνουν να αγνοούν αυτό το είδος ρυθμικής προσέγγισης – όχι μόνο της δικής μου αλλά και κάθε τι πολυρυθμικό. Αγνοούν αυτή την προσέγγιση επειδή ο μεγάλος όγκος του ρεπερτορίου που θα παίξει ο απόφοιτος ενός κλασικού ιδρύματος δεν περιέχει τίποτε από αυτά, οπότε συγκεντρώνονται στο υλικό που θα τους χρησιμεύσει προκειμένου να πιάσουν δουλειά σε ορχήστρες και να παίζουν την Πέμπτη του Μπετόβεν για το υπόλοιπο της ζωής τους. Κι έτσι, κατά συνέπεια, η εκτέλεση αυτού του είδους μουσικής είναι πολύ εξειδικευμένη. Ελάχιστοι άνθρωποι μπορούν να την μετρήσουν και να την παίξουν σωστά…
Όταν βγαίνω στη σκηνή θέλω να ξέρω τρία πράγματα: α) ότι ο εξοπλισμός μου λειτουργεί, β) ότι τα μέλη της μπάντας γνωρίζουν απόλυτα το υλικό ώστε να μην ανησυχώ γι’ αυτούς και γ) ότι η rhythm section μπορεί να ακούσει αυτά που παίζω και ότι μπορεί να έχει κάποια «ιδέα» για αυτά ώστε να είναι σε θέση να βοηθήσουν στην εξέλιξη του αυτοσχεδιασμού.
Πριν από μερικά χρόνια προέβλεψα σοβαρά ότι το μέλλον του rock and roll θα βασίζεται στο γεγονός ότι οι μεγάλες εταιρείες μπύρας και αναψυκτικών θα οργανώνουν δικές τους κατηγορίες συναυλιών. Θα δημιουργήσουν εκείνο το είδος ψυχαγωγίας που θέλουν από το μηδέν, ώστε να μπορούν να το ελέγχουν απόλυτα, όπως είχε γίνει και με τους Monkees. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε μια μεταβατική φάση όπου ορισμένα συγκροτήματα που επιδιώκουν τέτοιου είδους χορηγίες θα γράφουν τραγούδια που θα ξέρουν, από την πρώτη στιγμή που η πένα θα ακουμπήσει στο χαρτί, ότι θα έχουν θετικό αποτέλεσμα για την μπύρα. Θα ξέρουν ότι όχι μόνο θα έχουν το χορηγό για την περιοδεία τους και τη δέουσα προώθηση, αλλά ότι το κομμάτι τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διαφημίσεις της μπύρας, κάτι που θα τους φέρει πολύ περισσότερα έσοδα. Επειδή εγώ όμως δεν το έκανα το 1988, έχασα 400 χιλιάδες δολάρια κι έτσι μπορώ να ξαναβγώ σε περιοδεία ακόμα κι αν το θέλω…
Είμαι συνθέτης και το όργανό μου είναι η κιθάρα. Αν σας αρέσει η σύνθεση, έχει καλώς. Η τεχνική μου σαν κιθαρίστας είναι… καλούτσικη. Υπάρχουν πολλοί που παίζουν πιο γρήγορα από μένα, δεν κάνουν ποτέ λάθος στις νότες, και ο ήχος τους είναι υπέροχος. Αν θέλετε να βαθμολογείτε κιθαρίστες – επάνω τους! Όμως δεν υπάρχει κάποιος άλλος που να ρισκάρει όπως εγώ παίζοντας μια σύνθεση μπροστά σε κοινό, να βγει δηλαδή στη σκηνή και να έχει τα κότσια, το θράσος να πει, «εντάξει, δεν ξέρω τι πρόκειται να παίξω κι εσείς δεν ξέρετε τι πρόκειται να παίξω, ΟΠΟΤΕ αυτό μας κάνει ίσους. Οπότε, φύγαμε, πάμε να ζήσουμε μια περιπέτεια». Κι αυτό κάνω. Αυτό δεν υπάρχει τρόπος να το βαθμολογήσεις. Είτε σου αρέσει είτε όχι…
Ήχος είναι δεδομένα που αποκρυπτογραφούνται από το αυτί. Τα πράγμα που παράγουν ήχο είναι εκείνα που μπορούν να προκαλέσουν διαταράξεις. Οι διαταράξεις αυτές τροποποιούν το ακατέργαστο υλικό (τον στατικό αέρα μέσα σ’ ένα δωμάτιο – τον τρόπο με τον οποίο ήταν ακίνητος προτού οι μουσικοί αρχίσουν να μαλακίζονται μαζί του). Όταν εσκεμμένα παράγεις ατμοσφαιρικές διαταράξεις τότε συνθέτεις μουσική… Δεν είμαι βιρτουόζος κιθαρίστας. Ένας βιρτουόζος μπορεί να παίξει τα πάντα αλλά εγώ δεν μπορώ. Μπορώ να παίξω μόνο αυτά που ξέρω, στο βαθμό που έχω αναπτύξει αρκετή δεξιοτεχνία με τα χέρια μου για να μεταδώσω αυτό που θέλω – με τον καιρό όμως αυτό επιδεινώνεται…
Δεν πρέπει να μας τρομάζει η αποτυχία. Είναι μια αρκετά φυσιολογική κατάσταση, κάτι το αναπόφευκτο για το ενενήντα εννέα τοις εκατό των εγχειρημάτων του ανθρώπου. Η επιτυχία είναι κάτι σπάνιο γι’ αυτό και τόσοι άνθρωποι τρελαίνονται μ’ αυτήν…
Δεν μπορώ να παίζω κιθάρα και ταυτόχρονα να τραγουδάω. Το μυαλό μου δεν μπορεί να το χειριστεί. Δεν μπορώ ούτε καν να παίζω ρυθμική κιθάρα και να τραγουδάω. Μου είναι επίσης αρκετά δύσκολο να κρατάω τη μελωδία μόνο τραγουδώντας. Για ένα διάστημα δεν μπορούσα να βρω κάποιον κατάλληλο για τη θέση του βασικού τραγουδιστή οπότε αναγκάστηκα να το κάνω εγώ…
Συνθέτης είναι ο άνθρωπος που πάει πέρα δώθε επιβάλλοντας τη θέλησή του σε ανυποψίαστα μόρια αέρα, ενίοτε με τη βοήθεια ανυποψίαστων μουσικών…
Όταν γράφω κάτι σ’ ένα κομμάτι χαρτί, μπορώ πραγματικά να το «ακούσω». Μπορώ να φανταστώ οράματα του τι σημαίνουν τα σύμβολα πάνω στο χαρτί και να φανταστώ ένα κομμάτι μουσικής όπως θα το άκουγα σε μια συναυλία. Η αίσθηση αυτή όμως δεν μεταφέρεται. Δεν μπορώ να τη μοιραστώ ούτε να τη μεταδώσω…
Δεν πρέπει να χρησιμοποιείτε τη λέξη «χυδαιότητα» όταν αναφέρεστε στο έργο μου επειδή σ’ αυτό δεν υπάρχει κανένα απολύτως χυδαίο περιεχόμενο. Χρησιμοποιώ όμορφες, αποτελεσματικές αγγλικές λέξεις με μπόλικο ζουμί. Μιλώ για πράγματα που άλλοι άνθρωποι τα αγνοούν και μερικές φορές τους τρομάζουν, αλλά δεν είναι βρόμικα, ούτε υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως βρόμικη λέξη. Αυτό πιστεύω και το τονίζω όλη την ώρα. Δεν υπάρχει καμία λέξη ούτε κάποιος θόρυβος που να βγαίνει από το στόμα σου και να στέλνει τον ακροατή στην κόλαση μόλις τον ακούσει. Αυτά είναι μπούρδες. Και ο μύθος της αισχρολογίας είναι ένας μύθος που διαιωνίζεται προκειμένου να κρατά λαδωμένα τα γρανάζια του μηχανισμού της λογοκρισίας, επειδή όταν υπάρχει λογοκρισία για το ένα ή το άλλο, όταν μπορούν να σε πείσουν ότι χρειάζεται ένα μαντρόσκυλο για να μην ακούγονται βρόμικες λέξεις, τότε το μαντρόσκυλο κάποιας υπηρεσίας θα μπορεί να απαγορεύει τη μετάδοση ανεπιθύμητων πολιτικών ή άλλων κοινωνικών ιδεών. Αυτή είναι η αληθινή βάση για τη διαιώνιση των μύθων περί αισχρολογίας και περί όλων εκείνων εναντίον τον οποίων προσπαθώ να επιτίθεμαι όσο πιο συχνά μπορώ…
Δεν αισθάνομαι ότι είμαι μπροστά από την εποχή μου ή περισσότερο ενημερωμένος από τους άλλους. Απλώς λέω αυτό που σκέφτομαι ανοιχτά και εκφράζω τα συναισθήματά μου είτε λεκτικά είτε ως μια προέκταση μέσω της μουσικής μου. Έχω κατηγορηθεί ότι είμαι αλλόκοτος ή μπροστά από την εποχή μου. Προτιμώ να μην σκέφτομαι τον εαυτό μου σαν κάποιον που είναι μπροστά από την εποχή του αλλά σαν κάποιον που συμβαδίζει μαζί της…
