Λευτέρης Τηλιγάδας
Η επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Έχιδνα»
Περίπου 5.000 Γερμανοί στρατιώτες ξεκίνησαν στις 5 Αυγούστου από το Αγρίνιο,
με στόχο το Καρπενήσι και η προέλασή τους αναπτύχθηκε σε τρεις άξονες
Στις 5 Αυγούστου 1944, την μέρα που στην πεδινή Μακρυνεία οι φλόγες της καταστροφής εξαπλώνονταν από τις δυνάμεις του Τάγματος Ασφαλείας Αγρινίου, ένα ευρύτερο επιχειρησιακό σχέδιο του γερμανικού στρατού τέθηκε ταυτόχρονα σε εφαρμογή. Επρόκειτο για την επιχείρηση με την κωδική ονομασία «Έχιδνα», η οποία στόχευε στην καταστολή της οργανωμένης αντίστασης στην ορεινή Ευρυτανία, την εξασφάλιση του οδικού άξονα Λαμίας–Καρπενησίου και τη διασύνδεση των γερμανικών δυνάμεων της Στερεάς με αυτές της Ηπείρου εν όψει της επικείμενης αποχώρησής τους.
Περίπου 5.000 Γερμανοί στρατιώτες, κυρίως του 8ου Τεθωρακισμένου Συντάγματος SS, ενισχυμένοι με δυνάμεις της διαβόητης 104ης Ορεινής Μεραρχίας Πεζικού, ξεκίνησαν στις 5 Αυγούστου από το Αγρίνιο, με στόχο το Καρπενήσι. Η προέλασή τους αναπτύχθηκε σε τρεις άξονες:
Ο ανατολικός άξονας, μέσω Θέρμου, κατευθύνθηκε προς την ορεινή Ναυπακτία με τελικό στόχο την πορεία μέσω Δομνίστας και Κρίκελλου προς Καρπενήσι. Το τμήμα αυτό έφτασε έως τον Πλάτανο, όπου συνάντησε ισχυρή αντίσταση από δυνάμεις του ΕΛΑΣ και αναγκάστηκε να ανακόψει την πορεία του και τελικά να υποχωρήσει.
Ο κεντρικός άξονας κινήθηκε επίσης μέσω Θέρμου αλλά πέρασε από την Αετόπετρα με κατεύθυνση τον Προυσό, το Μεγάλο Χωριό και τελικό στόχο το Καρπενήσι. Η διαδρομή αυτή είχε στρατηγικό χαρακτήρα, καθώς ακολουθούσε το φυσικό πέρασμα προς την καρδιά της Ευρυτανίας.
Ο δυτικός άξονας, που αποτελούσε και το κύριο σώμα των δυνάμεων, κινήθηκε την επομένη, στις 6 Αυγούστου, μέσω Αγίου Βλασίου – Χούνης – Σιδέρων και εξαπέλυσε καταστροφική επίθεση στα χωριά της Φραγκίστας, ανατινάζοντας και πυρπολώντας τόσο την Ανατολική όσο και τη Δυτική Φραγκίστα. Η κάθοδος συνεχίστηκε μέσω Μαραθιά και στις 10 Αυγούστου οι δυνάμεις αυτές έφτασαν στο Καλεσμένο.
Από το Καλεσμένο, η δύναμη διασπάστηκε: ένα τμήμα κατευθύνθηκε νοτιοανατολικά και, ακολουθώντας το ορεινό δίκτυο, εισέβαλε στα χωριά Μεγάλο και Μικρό Χωριό, το Βουτύρο και το Νόστιμο, τα οποία κατέστρεψε ολοσχερώς, ολοκληρώνοντας μια από τις πιο βάναυσες πορείες λεηλασίας και παραδειγματικής τιμωρίας του άμαχου πληθυσμού της περιοχής, ενώ το υπόλοιπο κύριο σώμα, βάσει του επιχειρησιακού σχεδίου, συνέχισε την πορεία του για να συναντήσει τις γερμανικές δυνάμεις που κινούνταν από τη Λαμία προς το Καρπενήσι, με στόχο τον έλεγχο της στρατηγικής διαδρομής και την αποκοπή κάθε δυνατότητας του ΕΛΑΣ να διατηρήσει παρουσία στα ζωτικά ορεινά περάσματα της Ρούμελης.
Η επιχείρηση «Έχιδνα», παρά την σκληρότητα και το εύρος της, δεν κατάφερε να καταστρέψει ολοσχερώς τον κορμό της αντίστασης. Ο ΕΛΑΣ, αξιοποιώντας τη γεωμορφολογία και την υποστήριξη των τοπικών πληθυσμών, απέκρουσε ή φρέναρε σε αρκετές περιπτώσεις τις επιθέσεις, ιδιαίτερα στον άξονα Δομνίστας – Κρίκελλου – Προυσού.
Ωστόσο, η καταστροφή για τα χωριά της Ευρυτανίας ήταν ανυπολόγιστη. Η επιχείρηση «Έχιδνα» έμεινε στην ιστορική μνήμη ως μια από τις τελευταίες μεγάλες οργανωμένες προσπάθειες συνδυασμένης στρατιωτικής και τρομοκρατικής εκστρατείας, με στόχο όχι μόνο την καταπολέμηση των ανταρτών αλλά και την εξόντωση της λαϊκής βάσης που στήριζε την Αντίσταση.
——————————————————————————————————————————————————————–
Πηγή: Με πληροφορίες από τη δημοσίευση του Χρόνη Βάρσου, «5-31 Αυγούστου 1944: Η μεγάλη γερμανική εκκαθαριστική επιχείρηση «Kreuzotter» (Έχιδνα) στην κεντρική Ρούμελη», στο site nostimonimar.gr
Φωτογραφία: Η ιστορική Βίνιανη Ευρυτανίας
——————————————————————————————————-
Η μνήμη είναι μια δυνατότητα για να διευρύνουμε το μέλλον
και όχι για να το συρρικνώσουμε στο ήδη ξεπερασμένο παρελθόν
