...
Aγρινιώτικο καλαντάρι
24 Οκτωβρίου
1918: Η κάθοδος της Προυσιώτισας στο Αγρίνιο
1924: Κράτος Ληστών η Αιτωλοακαρνανία
24 Οκτωβρίου 1918
Το πρωί της 24ης Οκτωβρίου 1918, η εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισσας ξεκίνησε μαζί με την επιτροπή των Αγρινιωτών, που είχε φτάσει στο μοναστήρι, το ταξίδι της προς το Αγρίνιο. Σύμφωνα με τις πηγές, «τὸ πρωὶ τῆς 24ης τοῦ μηνός, μετὰ τὴν ὀρθρινὴ ἀκολουθία, ξεκίνησε ἡ πομπὴ μὲ τὴν Εἰκόνα. Στὰ ὄρια τῶν δύο μητροπόλεων, στὴν περιοχὴ Ἀραποκέφαλα, εἶχε συγκεντρωθεῖ πλῆθος κόσμου (περίπου 5.000), καὶ ἔγινε ἡ πρώτη δέηση». Ήταν μια πομπή πίστης και ελπίδας, σε μια εποχή που ο φόβος της αρρώστιας είχε απλωθεί σαν σκιά σε κάθε γωνιά της χώρας.
Η ίδια ημέρα, η 24η Οκτωβρίου 1918, υπήρξε ωστόσο καθοριστική και για την καταπολέμηση της ισπανικής γρίπης στην Ελλάδα. Ο τότε υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Πολίτης διαβίβασε στον υπουργό Εσωτερικών Σίμο ένα τηλεγράφημα από τη Βέρνη, σύμφωνα με το οποίο ένας καθηγητής, ονόματι Σάιλερ, ισχυριζόταν ότι είχε ανακαλύψει πως η γρίπη οφειλόταν στον στρεπτόκοκκο και ότι μπορούσε να θεραπευθεί με το λεγόμενο σουπλιμέ — «ἐνέσεις διαλύσεως ἄχνης ὑδραργύρου». Το τηλεγράφημα ανέφερε πως το φάρμακο αυτό ήταν τόσο θαυματουργό, ώστε «ἡ θνησιμότης, ἥτις ἀνήρχετο εἰς 80% ἐπὶ τῶν προσβαλλομένων, κατήλθεν εἰς τὸ μηδέν· τουτέστιν, ἐπιτυγχάνεται πλήρης ἴασις».
Η εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» μετέδωσε πως ο υπουργός, «ὅστις ἔλαβε γνώσιν αὐτοῦ καθ’ ἣν στιγμήν προέβαινεν εἰς σχετικάς ἀνακοινώσεις περὶ τῆς γρίππης», συγκινήθηκε τόσο από το ευχάριστο νέο, ώστε διέταξε αμέσως να συνέλθει το Ιατροσυνέδριον, «καὶ νὰ καθορίσῃ τὸν τρόπον τῆς χρήσεως τοῦ ὑποδεικνυομένου φαρμάκου».
Λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 15 Νοεμβρίου, η γρίπη είχε σχεδόν υποχωρήσει: κανένα κρούσμα σε Πάτρα και Κέρκυρα, στασιμότητα σε Αθήνα και Πειραιά, περιορισμένη ένταση στην Ανατολική Μακεδονία, τη Ζάκυνθο, την Ήπειρο, τη Νάξο, την Άρτα και τη Σκύρο. Ο Τύπος πανηγύριζε: «Η γρίππη ξεψυχά».
Κι ενώ η επιστήμη πανηγύριζε τη νίκη της, στο Αγρίνιο οι άνθρωποι περίμεναν με κατάνυξη το θαύμα της πίστης: τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που κατέβαινε από το μοναστήρι. Για την ιστορία να πούμε ότι, το βράδυ εκείνης της μέρας η πομπή διανυκτέρευσε στην Προστοβά, που σήμερα αποκαλείται Καλλιθέα.
24 Οκτωβρίου 1924
Στον νομό Αιτωλοακαρνανίας επικρατεί, σύμφωνα με πρωτοσέλιδο της βασιλικής εφημερίδας «ΣΚΡΙΠ», πλήρης αναρχία. Η εφημερίδα, με αφορμή τη δολοφονία των καπνεμπόρων Κατσιμπίνη και Κουζέλη, που σημειώθηκε μετά τη γέφυρα του Αχελώου, κοντά στο Σοροβίλι (σημερινός Στράτος), κάνει λόγο για ληστείες, εκβιασμούς και «πάσης φύσεως εγκληματικές πράξεις» που τρομοκρατούν καθημερινά τους πολίτες.
Αιτία της κατάστασης αυτής, όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα, είναι η ανοικτή συνδρομή που παρέχουν, «φανερά και χωρίς καμία επιφύλαξη», ορισμένοι βενιζελικοί βουλευτές και αξιωματικοί της χωροφυλακής, οι οποίοι φέρονται να συνεταιρίζονται με τους ληστές. Η εφημερίδα μάλιστα προτρέπει τους κατοίκους να πάρουν τον νόμο στα χέρια τους.
(ΣΚΡΙΠ, φύλλο 24.10.1924, σελ. 1)
Αξίζει να σημειωθεί ότι, κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, το Αγρίνιο εξακολουθούσε να «ταλαιπωρείται στην καθημερινή του ζωή», όπως αναφέρει ο Γ. Παπατρέχας στην Ιστορία του Αγρινίου (Δήμος Αγρινίου, 1991), «από τους αργόσχολους συνήθως παλικαράδες, κατάλοιπα της εποχής της αντιμαχίας Βραχωριτών και Σουλιωτών».
Τα επεισόδια στα Καφέ Αμάν, οι καυγάδες στα ταβερνεία και στο παζάρι συνιστούσαν το πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελισσόταν η κοινωνική ζωή της πόλης. Δεν ήταν καθόλου φρόνιμο οι φιλήσυχοι νοικοκυραίοι να κυκλοφορούν μόνοι τους στα στενά και σκοτεινά σοκάκια, μόλις έπεφτε η νύχτα.
Ο Ευάγγελος Παπαστράτος αναφέρει χαρακτηριστικά πως τον Επαμεινώνδα Παναγόπουλο σκότωσε «ένας απ’ αυτούς που συνήθιζαν τότε να οπλοφορούν ελεύθερα με μαχαίρια και κουμπούρια· και που, για ψύλλου πήδημα, όταν νόμιζαν πως κάποιος τους μίλησε άσκημα ή τους πρόσβαλε, τραβούσαν από το σελάχι το μαχαίρι ή το κουμπούρι και σκότωναν τον κόσμο άδικα».
Οι άνθρωποι αυτοί, προσθέτει, «είχαν πάντα την ελπίδα πως, με τα πολιτικά μέσα που διέθεταν, θα ξέφευγαν την τιμωρία, αφού οι πολιτικοί της εποχής φρόντιζαν να κολακεύουν τα κακοποιά στοιχεία, τα οποία, τρομοκρατώντας τον κοσμάκη, έπαιζαν σημαντικό ρόλο στις εκλογές».
Μέσα σε ένα τέτοιο κοινωνικό περιβάλλον, με εκτεταμένη ανομία και προσωπικές αντιπαλότητες, δεν ήταν λίγες οι δολοφονίες που συντάραξαν την περιοχή: πέρα από τη δολοφονία του Παναγόπουλου, καταγράφεται εκείνη του καθηγητή Αγγελίδη, που συγκλόνισε την τοπική κοινωνία, καθώς και η δολοφονία των καπνεμπόρων Κατσιμπίνη και Κουζέλη, κοντά στον Αχελώο.
————————————————————————————————————————————————————–
Υποσημείωση: Οι χρονολογίες που καταγράφονται πριν την 16η Φεβρουαρίου 1923 είναι σύμφωνες με την χρονολόγηση των πηγών. Για την αντιστοίχιση με τη σημερινή χρονολόγηση πρέπει στην αντίστοιχη χρονολογία να προστεθούν 13 μέρες
Φωτογραφία: Ο ληστής Θύμιος Τσεκούρας και η παρέα του
όταν παραδόθηκαν στις αρχές του 1896 στην Αμφιλοχία
Έρευνα – Κείμενα: Λ. Τηλιγάδας
——————————————————————————————-
Η μνήμη είναι μια δυνατότητα για να διευρύνουμε το μέλλον
και όχι για να το συρρικνώσουμε στο ήδη ξεπερασμένο παρελθόν
