Χρήστος Χατζηαγάπης – Τα χρόνια της Κατοχής

Χρήστος Χατζηαγάπης:
«Στο Αγρίνιο τα χρόνια της Κατοχής υπήρχαν έξι σχολεία»

Αφήγηση Χρήστου Χατζηαγάπη
Επιμέλεια Κειμένου: Λ. Τηλιγάδας

Συνεχίζοντας την απομαγνητοφώνηση της αφήγησης του κ. Χρήστου Χατζηαγάπη, έτσι όπως αυτή συμπληρώνεται από μια σειρά χρονογραφημάτων, που ο ίδιος έχει καταγράψει, φτάνουμε στην χρονική περιόδο της Κατοχής. Τα γεγονότα που καταγράφονται δεν τηρούν την ιστορική χρονολική σειρά, αλλά υπακούουν σε εκείνη την εσωτερική χωροχρονική ακολουθία του αφηγητή, που επιχειρεί να ανασυνθέσει την προσωπική του εμπειρία και να την μεταφέρει ζωντανά στο σήμερα.

«Στη Χαριλάου Τρικούπη, εκεί που σήμερα είναι τα Τηλιγαδέικα και τα Καζαντζέικα, λίγο πιο κάτω από το σημείο που ενώνεται η Χαριλάου Τρικούπη με την Αγίου Γεωργίου και λίγο πιο πάνω από τη συμβολή της με την Ηρακλείτου, υπήρχε το ιταλικό “πόστο ντι μπλόκο”, το οποίο αποτελούνταν από δύο κάθετες στο δρόμο μπάρες με αντίβαρα και δύο φυλάκια, ένα αριστερά και ένα δεξιά, μέσα στα οποία βρίσκονταν πάντα δύο φρουροί. Οι φρουροί αυτοί, πρώτα έκαναν τον έλεγχο σε κάθε εισερχόμενο και εξερχόμενο από την πόλη όχημα και μετά άνοιγαν ή έκλειναν τις μπάρες επιτρέποντας την κίνησή του ή σταματώντας το. Αυτό συνέβαινε σε όλα τα οχήματα με τα οποία γίνονταν εκείνη την εποχή οι μεταφορές, είτε αυτά ήταν αυτοκίνητα (πολιτικά ή στρατιωτικά) είτε αυτά ήταν ζωήλατα.

Αυτοκίνητα ελληνικά δεν υπήρχαν βέβαια πολλά, αφού τα περισσότερα με την είσοδο των Γερμανών και των Ιταλών επιτάχθηκαν για τις ανάγκες του στρατευμάτων της Κατοχής, όπως και αρκετά σπίτια της πόλης. Ένα από αυτά ήταν και το σπίτι του Μαγκλάρα στη Χαριλάου Τρικούπη, στο οποίο στεγαζόταν η ιταλική αστυνομία.

Στο ίδιο σημείο που ήταν το «πόστο ντι μπλόκο» ήταν αρχικά και ο “φόρος”. Είχε μια κολώνα της Ηλεκτρικής εκεί μπροστά στα Καζαντζέικα. Δίπλα σε αυτή την κολώνα υπήρχε μια μικρή κατασκευή, κάτι σαν περίπτερο να φανταστείς, μέσα στο οποίο καθόταν ο “φορατζής”. Αργότερα αυτό το κουβούκλιο το μεταφέρανε λίγο πιο κάτω εκεί που ενώνεται σήμερα η Χαρ. Τρικούπη με την οδό Τριχωνίδας και κάπως αργότερα “ο φόρος” εγκαταστάθηκε στο ισόγειο του σπιτιού του Φρούντζου, που ήταν ακριβώς δίπλα στο δικό μας.

Εκεί, απέναντι από τα Τηλιγαδέικα, και πιο συγκεκριμένα, από τον καπνικό σταθμό μέχρι το ρέμα του Κατρουλή (εκεί που είναι σήμερα το ξενοδοχείο Αλεξάντερ) και μέχρι τα σφαγεία και την Ηλεκτρική, όλο αυτό το κομμάτι, ήταν τα χωράφια του Στάικου – Μακρή, που τα είχε με «κιτάπια» από την τουρκοκρατία. Εκεί λοιπόν, ήταν ένας μικρός λοφίσκος που στην κορυφή του είχε μια θεόρατη βελανιδιά, τεραστίων διαστάσεων, με μια μεγάλη κουφάλα, και γύρω της ήταν μερικές καχεκτικές ελιές. Αυτή η βελανιδιά, την οποία την αναφέρω μάλιστα και σε ένα χρονογράφημά μου, που το έχει δημοσιεύσει και το «αΑ» στο 13ο τεύχος του, με τίτλο: «Ο δικός μας Μουσουλίνι», σηματοδοτούσε την περιοχή που αναπτυσσόταν το παιχνίδι μας εκείνα τα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Εκεί γύρω παίζαμε κρυφτό, κυνηγητό και ένα σωρό άλλα παιχνίδια, μέχρι το Νοέμβριο του 1940 που την γκρέμισε κάτω ένας κεραυνός κι όλη η γειτονιά έτρεξε την άλλη μέρα το πρωί να την ξυλεύσει.

Με την εγκατάστασή τους στην πόλη μας οι Ιταλοί έφτιαξαν εκεί συστηματικούς στάβλους με πέτρα που κουβάλησαν από τα μαντέμια της Αγίας Παρασκευής και τους σκεπάσανε από πάνω με τάβλες και πισσόχαρτο. Εκεί σταβλίζανε τα άλογα και τα μουλάρια τους και λίγο παρακάτω είχαν κατασκευάσει έναν ιππόδρομο με εμπόδια, τα οποία ήταν χτισμένα με τούβλα μέχρι ένα συγκεκριμένο ύψος και καλάμια στην κορυφή τους, για να τα εκγυμνάζουν. Θυμάμαι, πως όλα τα παιδιά της γειτονιάς, τότε, περνούσαμε αρκετές ώρες της μέρας χαζεύοντας αυτή την εκγύμναση των αλόγων, μιας και το σχολείο δεν είχε μεγάλες απαιτήσεις και το διάβασμα ήταν λιγοστό. Το μόνο που έπρεπε να κάνουμε ήταν η ανάγνωση ενός κειμένου και το γράψιμο της ορθογραφίας. Τα άλλα, αριθμητικές και εκθέσεις, και το ‘να, και τ’ άλλο, τα μαθαίναμε στο σχολείο. Μας έλεγε ο δάσκαλος το μάθημα κι αν είχαμε καμιά απορία μάς την εξηγούσε επί τόπου και προχωρούσαμε.

Στο Αγρίνιο τα χρόνια της Κατοχής υπήρχαν έξι σχολεία. Το 1ο στον Άγιο Δημήτριο, το 2ο στον Άγιο Χριστόφορο, το 3ο στην Αγία Τριάδα, δίπλα στις φυλακές, το 4ο, εδώ που είναι και σήμερα, Μακρή και Σούλου γωνία, το 5ο στα Παπαστράτεια και το 6ο στον Άγιο Κωνσταντίνο. Υπήρχε επίσης ένα γυμνάσιο Αρρένων κι αυτό στα Παπαστράτεια και ένα Θηλέων, το οποίο στεγαζόταν στον πάνω όροφο του 5ου Δημοτικού. Σχολείο εγώ πήγαινα στο 3ο Δημοτικό. Τα βιβλία μας ήταν ένα αναγνωστικό με πολύ σπουδαία κείμενα συγγραφέων και λογίων της Ελλάδας, το οποίο μας βοήθησε να μάθουμε πολύ καλά τη γλώσσα μας και ο πίνακας με τον οποίο οι δάσκαλοι έκαναν πολύ αξιόλογη και σοβαρή δουλειά. Θυμάμαι τον κ. Στούμπο – Θύμιος το μικρό του-, τον Παπαλάμπρο κ.ά.

Ο Παπαλάμπρος, ήταν αρκετά αυστηρός. Θυμάμαι μια φορά που μας ρώτησε: “Τι θα γίνετε όταν μεγαλώσετε;”. Άλλος του είπε, ότι θέλει να γίνει καθηγητής, άλλος του είπε δάσκαλος, άλλος γιατρός· πετάγεται κι ο Βλάσσης -ένας από τους συμμαθητές μου- και του λέει: “Εγώ θέλω να γίνω σοφέρ”. “Και τι μου ‘ρθες εδώ;”, του απάντησε ο Παπαλάμπρος. “Γιατί δεν πας σ’ ένα γκαράζ, να γίνεις σοφέρ;”».

Δείτε όλες τις αναρτήσεις της αφήγησης του Χρ. Χατζηαγάπη ΕΔΩ