Aπολυταρχοποίηση,
Λωτοφαγισμός
(damnatio memoriae) και Φόβος
- του Δημοσθένη Δαγκλή
Φυσικός και Δρ. Φιλοσοφίας
Έχει παρατηρηθεί στην εποχή μας η αύξουσα αυταρχοποίηση κυβερνήσεων και καθεστώτων σε πολλές χώρες του κόσμου που χαρακτηρίζονταν παραδοσιακά φιλελεύθερες αστικές δημοκρατίες. Η αντίθετη τάση παρατηρείται κυρίως σε κάποιες χώρες της Λατινικής Αμερικής, που είχαν όμως σχετικά πρόσφατη ισχυρή εμπειρία από ανελεύθερα καθεστώτα, πραξικοπήματα και χούντες. Παγκόσμια, η συνισταμένη δρομολογημένη στόχευση ίσως είναι η απώτερη πολιτική απολυταρχοποίηση όλων των χωρών κάτω από την εξουσία πανίσχυρων ελίτ. Συνήθως προηγείται ένα πρόδρομο πολιτικό στάδιο που ονομάζεται «μεταδημοκρατία», όπου βλαστάνει η ακροδεξιά, κάτι που συμβαίνει και στη χώρα μας με τη σημερινή κυβέρνηση. Βασικά γνωρίσματά του είναι η σταδιακή χειραγώγηση της δικαστικής εξουσίας, του Τύπου και των ΜΜΕ υπό την καθοδήγηση ενός «οργανικού» παρακράτους που δημιουργείται γι’ αυτόν τον σκοπό μέσα στο κράτος υπό τον αρχηγό της κυβέρνησης.
Ο σημερινός πρωθυπουργός της Ελλάδας φαίνεται ότι έχει για όνειρο το «L’ etat c’est moi» της γαλλικής απόλυτης μοναρχίας. Δεν γνωρίζω επίσης άλλον όμοιό του, ίσως από σύστασης του ελληνικού κράτους, που να δήλωσε δημόσια, ακόμη και αν το πίστευε, ότι η κοινωνική ισότητα είναι εκ φύσεως αδύνατη με τόσο απροκάλυπτο πολιτικοϊδεολογικό κυνισμό και αμοραλισμό. Απόρροια αυτού είναι π.χ. η εγκληματική εγκατάλειψη εν καιρώ πανδημίας του δημόσιου συστήματος υγείας υπέρ του ιδιωτικού τομέα και η «πλεονάζουσα θνητότητα» που συνεχίζει να οδηγεί στο θάνατο χιλιάδες συμπολίτες μας.
Από πού αντλείται η ισχύς και η στήριξη τέτοιων εξελίξεων; Η απάντηση, τηρουμένων βέβαια των ιστορικών αναλογιών, υπάρχει στη φράση που αποδίδεται στον Μουσολίνι ότι «φασισμός είναι η ένωση κράτους και εταιρειών». Όσο η απρόσκοπτη ληστρική ιδιωτική κερδοσκοπία συνεχίζεται – με τη συνακόλουθη βέβαια έκρηξη των κοινωνικών ανισοτήτων – τόσο η ανεξέλεγκτη και ασύδοτη εξουσία του πολιτικού τους εκφραστή επίσης θα συνεχίζεται. Όμως και στη μεταδημοκρατική εκδοχή ισχύουν το Σύνταγμα και η δημοκρατική συνθήκη των εκλογών, ώστε το σύστημα μάλλον δεν θα ρισκάρει παρά τα μέτρα που παίρνει (π.χ. «σιγή ασυρμάτου» στην ελεύθερη δημοκρατική ενημέρωση κ.ά.), την μεσο-μακροπρόθεσμη συνέχισή του και αν το αποφασίσει, θα πετάξει τον εκλεκτό του σαν τη… τρίχα από το ζυμάρι!
Παρ’ όλα αυτά το κοινωνικό κλίμα μάλλον δεν είναι τόσο… ενθουσιαστικά ελπιδοφόρο για την παραμέριση της δεξιάς και ακροδεξιάς που αποτελούν πάντα τους καλύτερους πολιτικούς εκπροσώπους του συστήματος. Εδώ και χρόνια η κοινωνία εξελίσσεται σε μία ανταγωνιστική και ταυτόχρονα μυωπική και φοβισμένη κοινωνία. Καλλιεργείται συνεχώς η ανθρωπολογική συνθήκη του εγωπαθούς ατομικισμού, του ατομικού περιορισμού. στον ιδιωτικό μικρόκοσμο. ταυτόχρονα με τον ανορθολογισμό και την άγνοια. Το ευνοϊκό έδαφος έχουν δημιουργήσει οι αρνητικές πλευρές του κυβερνοψηφιακού πολιτισμού μας, στον οποίο είμαστε απόλυτα εμβαπτισμένοι. Συνέπεια των ανωτέρω είναι και ο «λωτοφαγισμός» (damnatio memoriae) που χαρακτηρίζει όλο και πιο συχνά το σύγχρονο άτομο-πολίτη.
Τέλος, οι εκμεταλλευτές και οι εκπρόσωποί τους έχουν αρκετά χαρτιά ακόμη στο μανίκι τους (π.χ. εθνικιστικά κ.ά). Η προπαγανδιστική επίκληση εσωτερικών (ρατσισμός) και εξωτερικών (Τουρκία) εχθρών ίσως «παίξει» αρκετά. Το αίσθημα του φόβου, ως γνωστόν, επικρατεί έναντι άλλων αισθημάτων όπως είναι η αγανάκτηση και η οργή (π.χ. με την επιδεινούμενη ανέχεια και φτωχοποίηση του πληθυσμού ή την έλλειψη κράτους δικαίου και με την αστυνομοκρατία, τις παρακολουθήσεις κ.α.).
Ο κύβος δεν ερρίφθη ακόμη (π.χ. εκλογές), αλλά παρ’ όλα αυτά είμαστε αισιόδοξοι ότι θα είναι υπέρ των πολλών, των εκμεταλλευόμενων.
