Το Αγρίνιο ήταν το αστικό κέντρο
της Αιτωλοακαρνανίας,
που αντιμετώπιζε μια πληθυσμιακή έκρηξη
του Λευτέρη Τηλιγάδα
Εννιά μήνες μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα, στις 30 Μαρτίου του 1975, πραγματοποιήθηκαν εκλογές σύμφωνα με το Π.Δ. 933/1975 για την ανάδειξη των πρώτων μεταπολιτευτικών Δημοτικών και Κοινοτικών Συμβουλίων του ελληνικού κράτους. Χρέη Δημάρχου εκείνη την εποχή ασκούσε ο διορισμένος από την πρώτη μεταπολιτευτική κυβέρνηση της χώρας, πρωτοδίκης Αγρινίου, Γιώργος Χλαμπουτάκης, ο οποίος αντικατέστησε το διορισμένο από τη χούντα των συνταγματαρχών Ματθαίο Βεργώνη. Στις εκλογές συμμετείχαν τέσσερις συνδυασμοί: «Υπερκομματική, Δημοκρατική Συνεργασία», του Στέλιου Τσιτσιμελή, οι παρατάξεις «Έργα, Πρόοδος, Πολιτισμός», και «Πρόοδος και δικαιοσύνη στο Αγρίνιο» των δύο πρώην Δημάρχων Αγρινίου, Γιώργου Παπαϊωάννου (1959-1964) και Σεβαστιανού Καρβούνη (1946-1950) αντίστοιχα και τέλος οι συνδυασμοί «Παναγρινιώτικη Κίνηση» και «Αναγέννησις» του Νίκου Γράψα και του Θανάση Σταυρόπουλου.
Την πρώτη Κυριακή των εκλογών κανένας συνδυασμός δεν συγκέντρωσε την απόλυτη πλειοψηφία των έγκυρων ψηφοδελτίων κι έτσι οι εκλογές επαναλήφθηκαν την επόμενη Κυριακή, 6 Απριλίου του ΄75, μεταξύ των δύο πρώτων (Στέλιος Τσιτσιμελής – Γιώργος Παπαϊωάννου). Εκείνη την Κυριακή, Δήμαρχος, εκλέχτηκε ο Στέλιος Τσιτσιμελής, ο οποίος στηριζόταν επίσημα από το ΚΚΕ, καθώς και από όλους τους άλλους κεντροαριστερούς χώρους της πόλης[1].
Η νέα Δημοτική αρχή βρέθηκε αντιμέτωπη από την πρώτη στιγμή με πολλά, σημαντικά, θεσμικά και καθημερινά προβλήματα, τα οποία απαιτούσαν άμεση και ουσιαστική λύση. Το σημαντικότερο από τα θεσμικά προβλήματα, ήταν η έλλειψη αρμοδιοτήτων και πόρων.
Μια μελέτη του «Συνδέσμου Επιστημόνων Αιτωλοακαρνανίας», η οποία παρουσιάστηκε στο «ΟΛΥΜΠΙΟΝ» στις 6 Ιουνίου του ΄77, και τυπώθηκε σε περιορισμένα αντίτυπα, με τον τίτλο «Επισήμανση των γενικότερων προβλημάτων του νομού Αιτωλοακαρνανίας», στο κεφάλαιο που είναι αφιερωμένο στην τοπική αυτοδιοίκηση αναφέρει:
«Τα κύρια αιτήματα της τοπικής αυτοδιοίκησης με τη μεταπολίτευση ήταν τα ακόλουθα: Απόδοση των Δήμων και των κοινοτήτων στους πραγματικούς εκπροσώπους του λαού, κατάργηση όλων των ανελεύθερων νόμων της δικτατορίας, απόδοση όλων των αρμοδιοτήτων που είχαν αφαιρεθεί και είχαν μετατρέψει τους Δήμους και τις κοινότητες σε όργα-να που η μοναδική τους απασχόληση ήταν η έκδοση πιστοποιητικών, η περισυλλογή των απορριμμάτων και η διαχείριση των νεκροταφείων. Επίσης, εξασφάλιση στους Δήμους και τις κοινότητες σοβαρής οικονομικής ενίσχυσης, την απόδοση κυρίως των εσόδων που τους είχαν αφαιρεθεί, για να μπορούν να σταθούν και να λειτουργήσουν κατ’ αρχήν σαν οργανισμοί και να αναπτύξουν κατόπιν ένα πρόγραμμα πολιτιστικής και κοινωνικής δραστηριότητας και έκτακτων δημοτικών και κοινοτικών έργων».
Πέρα όμως από τα γενικά αυτά προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι Δήμοι και οι Κοινότητες της χώρας, το Αγρίνιο, παρότι δεν ήταν πρωτεύουσα νομού, ήταν από κάθε άποψη – γεωγραφική, παραγωγική οικονομική, επιστημονική και πολιτιστική – το αστικό κέντρο της Αιτωλοακαρνανίας που αντιμετώπιζε μια πληθυσμιακή έκρηξη.
Σύμφωνα με την στατιστική υπηρεσία της Ελλάδας ο πληθυσμός στο πολεοδομικό συγκρότημα του Αγρινίου το 1961 ήταν 33.281 κάτοικοι, το 1971 ανέβηκε στους 41.794 κατοίκους, και το 1981 έφτασε στους 45.087 (Ελληνική Δημοκρατία, Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας, Αποτελέσματα απογραφής πληθυσμού κατοικιών της 5ης Απριλίου 1981, τεύχος 1ο, Αθήνα 1994, σελ. 87).
Αν αναλογιστεί κανείς ότι το 1951 ο πληθυσμός του Δήμου ήταν μόνο 21.706 κάτοικοι (Βασίλειον της Ελλάδος, Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951, σελ. 22), καθώς και το γεγονός ότι πάρα πολλοί κάτοικοι του Δήμου, φρόντιζαν να καταγράφονται στις κοινότητες της καταγωγής τους, εύκολα μπορεί να αντιληφθεί το μέγεθος της έκρηξης. Η πληθυσμιακή αυτή έκρηξη θα μπορούσε για την τοπική αυτοδιοίκηση να ήταν ευλογία. Για το Αγρίνιο όμως το γεγονός αυτό ήταν βραχνάς, γιατί ούτε έργα υποδομής υπήρχαν, ούτε σύγχρονο πολεοδομικό και ρυμοτομικό σχέδιο, που να καλύπτει τις νέες ανάγκες υπήρχε, ούτε βασικές υποδομές στην ύδρευση και την αποχέτευση.
Σύμφωνα με τη μελέτη που προαναφέραμε, στον τομέα του πολιτισμού (όπως καταγράφεται στη 28η σελίδα της) παρατηρείται «μια συγκεντροποίηση των ανεπαρκών, βέβαια, πνευματικών εστιών στην πρωτεύουσα, ενώ η επαρχία και το χωριό βρίσκονται σε πνευματικό τέλμα.
«Τα τελευταία χρόνια», συνεχίζει η μελέτη, «γίνονται αξιόλογες προσπάθειες σε πολλές επαρχιακές πόλεις για τη δημιουργία πολιτιστικών φορέων. Όλες τους όμως ξεκινούν από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Η ψυχαγωγία των επαρχιωτών περιορίζεται στη βόλτα του νυφοπάζαρου, στο φτηνό κινηματογράφο και στην ενημέρωση από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Η νεολαία μας ψυχαγωγείται στις ντισκοτέκ, στα γήπεδα, στα σφαιριστήρια και στις αίθουσες μπιλιάρδου. Μένει ανικανοποίητη η δίψα της για σωστή ψυχαγωγία και για δημιουργική δραστηριότητα. Ο ελεύθερος χρόνος, για όσους τον έχουν, μένει αναξιοποίητος».
Ο νομός Αιτωλοακαρνανίας, όπως καταγράφεται στη μελέτη, παρουσιάζει την παρακάτω κατάσταση: Στις πέντε (5) πόλεις και τις διακόσιες είκοσι εννιά (229) κοινότητες υπάρχουν τέσσερις (4) δημοτικές βιβλιοθήκες και δώδεκα (12) κοινοτικές από τις οποίες λειτουργούν μόνο μία (1) Δημοτική (Παπαστράτειος) και έξι (6) κοινοτικές. Σε όλο το νομό δραστηριοποιούνται δώδεκα (12) μορφωτικοί σύλλογοι, ενώ η Ιστορική – Αρχαιολογική Εταιρεία Δυτικής Στερεάς Ελλάδας προσπαθεί μόνη της και με μικρές δυνάμεις να προβάλει την πολιτιστική κληρονομιά και να κινήσει το ενδιαφέρον για τις πλούσιες και πολλές σε αριθμό αρχαιολογικές περιοχές, χωρίς καμία βοήθεια από το υπουργείο Πολιτισμού το οποίο επιμένει να εξαρτά την «Άγνωστη» αρχαιολογικά «γη» (κατά τους αρχαιολόγους) της Αιτωλοακαρνανίας από την Εφορία αρχαιοτήτων των Δελφών.
Ειδικότερα, για την πολιτιστική κίνηση της πόλης του Αγρινίου αναφέρεται: «Η Δημοτική αρχή της πόλης μας, πρόθυμη να ανταποκριθεί στις πνευματικές ανάγκες της πόλης παραχωρεί την αίθουσα συνεδριάσεων του Δήμου για εκθέσεις ζωγραφικής και διαλέξεις. Αυτό δεν λύνει όμως το επιτακτικό πρόβλημα της ύπαρξης μόνιμου χώρου για καλλιτεχνικές εκδηλώσεις κάθε είδους. Στο νομό δεν υπάρχει Κρατικό θέατρο. Στο Αγρίνιο λειτουργεί το Δημοτικό Θέατρο μόνο για το καλοκαίρι. Χαιρετίζουμε και επαινούμε την εξαγγελία της Δημοτικής Αρχής για την ίδρυση του Πνευματικού Κέντρου και τη λειτουργία αίθουσας θεάτρου». Να διευκρινίσουμε εδώ, πως η αναφορά για τη «λειτουργία Δημοτικού θεάτρου μόνο το καλοκαίρι», αφορούσε μόνο στην δυνατότητα χρήσης του χώρου του θεάτρου που βρισκόταν στο Δημοτικό Πάρκο και όχι για οργανωμένο ακόμα θίασο από το Δήμο.
Τέλος η έκθεση-μελέτη αυτή του «Συνδέσμου» αναφέρει ότι «το καλό κινηματογραφικό έργο σπανίζει», ενώ «η αξιόλογη προσπάθεια της «Γυμναστικής Εταιρείας Αγρινίου» (Γ.Ε.Α.) για τη λειτουργία κινηματογραφικής Λέσχης είχε εφήμερη ζωή».
1. Τα μέλη του πρώτου Δημοτικού Συμβουλίου ήταν: (Από τον συνδυασμό του Στ. Τσιτσιμελή, πλειοψηφία) Μαίρη Χρυσικοπούλου, Χριστόφορος Χαβέλλας, Θανάσης Κιτσάκης, Στράτος Μπαρλάς, Θανάσης Αλεξάκης, Ανδρέας Παγώνης, Μαίρη Φαφούτη, Σωτήρης Καρέλλος, Δημήτρης Μπακοθύμιος, Δημήτρης Ασημακόπουλος, Σωτήρης Τσούκας, Θύμιος Παλιούρας, Θανάσης Σταμάτης, Χριστόφορος Νείλας, Γιώργος Ζήσης, Κώστας Δημητράντζος, και Κώστας Μακρυγιάννης. (Από τον συνδυασμό του Γ. Παπαϊωάννου, μειοψηφία) Γιώργος Παπαϊωάννου, Δημήτρης Στράτος, Ανδρέας Κυριλλής, Γιώργος Κατσακιώρης, Οδυσσέας Κατερινόπουλος, Γιώργος Ασημακόπουλος, Δημήτρης Φλώρος και Κώστας Σαλάπας.
Φωτογραφία: Η «αποκαθήλωση» της 2ιης Απριλίου.
Πηγή Αιτωλοακαρνανικό ημερολόγιο 2009
από το αρχειακό υλικό του Παναγή Μοσχονά.
