...
Το editorial της Δευτέρας 14/4/2025
– του Λευτέρη Τηλιγάδα –
1944: Η Μεγάλη Εβδομάδα του Αγρινίου
| Η μνήμη, αν θέλει να είναι ζωντανή και ουσιαστική,
δεν μπορεί να είναι σιωπηλή |
Μία από τις πιο ιστορικές και συνάμα θλιβερές ημερομηνίες της σύγχρονης ιστορίας του Αγρινίου και της ευρύτερης περιοχής είναι η σημερινή. Σαν σήμερα, 14 Απριλίου 1944, ανήμερα της Μεγάλης Παρασκευής, η πόλη βίωσε μία από τις πιο σκοτεινές στιγμές της: την εκτέλεση 120 αμάχων από τις δυνάμεις κατοχής και τους ντόπιους συνεργάτες τους.
Οι εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν μετά από διαταγή των γερμανικών δυνάμεων με την ενεργή συμμετοχή του 5ου Λόχου του Τάγματος Ασφαλείας Αγρινίου και τη βοήθεια καταδοτών από την τοπική κοινωνία. Δεν ήταν μια απλή πράξη «αντιποίνων», όπως συχνά παρουσιάστηκε στη δημόσια σφαίρα. Ήταν ένα οργανωμένο, φρικτό έγκλημα πολέμου. Οι περισσότεροι από τους εκτελεσθέντες ήταν Αιτωλοακαρνάνες και Πρεβεζάνοι πολίτες χωρίς καμία στρατιωτική εμπλοκή, θύματα ενός μακροχρόνιο και σχεδιασμένου τρόμου.
Για δεκαετίες, η κυρίαρχη αφήγηση περιόρισε την ευθύνη στους «κακούς Γερμανούς», αποσιωπώντας τον ρόλο των ντόπιων συνεργατών. Εκφράσεις όπως «οι αντίχριστοι που σκότωσαν ανήμερα της Μεγάλης Παρασκευής» ή «τα οδυνηρά αντίποινα» λειτούργησαν περισσότερο ως μηχανισμοί συγκάλυψης, παρά ως ιστορική αποτύπωση. Η αλήθεια, όσο οδυνηρή κι αν είναι, παρέμεινε για χρόνια στο περιθώριο, εγκλωβισμένη στη σιωπή.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, το κλίμα δείχνει να αλλάζει. Η κοινωνία του Αγρινίου έχει αρχίσει να ωριμάζει ιστορικά και να αντιμετωπίζει κατάματα το παρελθόν της.
Ένα κομβικό σημείο αυτής της μεταστροφής αποτέλεσε η έκδοση του ημερολογίου του «Ανυπότακτου Αγρινίου» τον Δεκέμβριο του 2016 – το πρώτο έντυπο που, με καθαρή φωνή και χωρίς συμψηφισμούς, κατονόμασε τους ταγματασφαλίτες, τους κατακτητές και τους χαφιέδες με το όνομά τους.
Το 2017 ακολούθησαν δύο σημαντικές πολιτιστικές παρεμβάσεις: οι θεατρικές παραγωγές του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Αγρινίου, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Νίκου Καραγέωργου[1], και η εικαστική εγκατάσταση του Θανάση Βαλαώρα στις αποθήκες Παπαστράτου. Και οι δύο δράσεις μίλησαν στην καρδιά και τη συνείδηση των πολιτών, αναδεικνύοντας την ανάγκη για έναν ειλικρινή διάλογο με την Ιστορία.
Κι όμως, ακόμη και σήμερα, υπάρχουν πλευρές αυτού του εγκλήματος που δεν έχουν φωτιστεί πλήρως. Υπάρχουν μαρτυρίες που δεν έχουν καταγραφεί, πρόσωπα που δεν κατονομάστηκαν ποτέ, ερωτήματα που παραμένουν ανοιχτά. Η ιστορική έρευνα συνεχίζεται – και χρειάζεται τόλμη, συνέπεια και κυρίως, συλλογική βούληση.
Και η φετινή επέτειος, όπως κάθε χρόνο, θα βρεθεί στο επίκεντρο της τοπικής επικαιρότητας. Ειδικά την ερχόμενη Μεγάλη Παρασκευή, που τα μέσα της περιοχής θα τιμήσουν το γεγονός με αφιερώματα, καταγραφές και αναδημοσιεύσεις. Όμως για το AgrinioStories.gr, η σημερινή ημερομηνία δεν μπορεί να αγνοηθεί και η αναφορά σ’ αυτή δεν μπορεί να περιμένει. Γιατί, όπως και αν το δούμε, σήμερα είναι η επέτειος της Μεγάλης Παρασκευής του 1944. Και η μνήμη, αν θέλει να είναι ζωντανή και ουσιαστική, δεν μπορεί μια τέτοια μέρα να είναι σιωπηλή.
Στο πλαίσιο αυτό, ετοιμάσαμε ένα ειδικό αφιέρωμα, βασισμένο σε μαρτυρίες, ιστορικά τεκμήρια και σύγχρονες προσεγγίσεις, τις οποίες θα αναρτήσουμε σταδιακά μέσα στη μέρα, ρίχνοντας ξανά φως σε μια από τις πιο δυναμικές – και για πολλά χρόνια αποσιωπημένες – στιγμές της τοπικής μας ιστορίας.
Δείτε και διαβάστε όλες τις αναρτήσεις του αφιερώματος
στο παρακάτω link 1944: Η Μεγάλη Εβδομάδα του Αγρινίου
—————————————————————————————————————————————————–
1. α) Δρώμενο βασισμένο στο «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου. | Σκηνοθεσία: Διονυσία Ολιβώτου | Ερμηνεύουν: Γιούλη Μαρούση, Ευσταθία Γρεντζέλου, Νίκος Βελτσίστας, Δημήτρης Παπαδάκης | Φωτογραφίες, video: Λεωνίδας Φραγκούλης
β) «5 η ώρα που χαράζει»: Θεατρικό δρώμενο αφιερωμένο στους 120 | Σύλληψη ιδέας, δραματουργική επεξεργασία, εικαστικό περιβάλλον: Λεωνίδας Φραγκούλης | Σκηνοθεσία: Γιούλη Μαρούση | Τραγούδι: Κωνσταντίνα Υφαντή | Κρουστά: Μάκης Φεγγούλης | Κλαρίνο: Κώστας Αριστόπουλος, Μάκης Αριστόπουλος | Φωτογραφίες: Λένα Αρκουμάνη | Ερμηνεία: Δήμητρα Παπαλέξη, Γιώργης Φραγκούλης, Γιώργος Μητρομάρας, Χρήστος Κουβαράς, Χαράλαμπος Κλείτσικας, Βαγγέλης Παρμάκης. | Εθελοντική συμμετοχή στην παράσταση στην πλατεία Δημοκρατίας: Αγαθή ΑΓΓΕΛΑΚΗ, Γεώργιο ΑΓΓΕΛΗ, Βαγγέλη ΓΑΤΣΕΛΗ. Γιάννη ΓΙΑΠΡΑΚΗ, Κώστα ΓΙΔΑΡΗ, Δήμητρα ΓΚΕΚΑ, Πολυξένη ΓΚΟΥΡΝΕΛΟΥ, Κονδυλία ΓΟΥΛΑ, Κωνσταντίνα ΓΟΥΛΑ, Ντίνο ΓΟΥΡΓΟΛΙΤΣΑ,, Δήμητρα ΔΕΡΤΗΜΑΝΗ, Αλέξη ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟ, Λεωνίδα ΔΙΟΝΥΣΟΠΟΛΟ, Νίκο ΔΙΩΤΗ, Αγγελική ΔΟΝΟΥ, Κων/να ΕΥΘΥΜΙΟΥ, Πηνελόπη ΖΩΝΑΡΑ, Αποστόλη ΖΩΝΑΡΑ, Χρήστο ΖΩΝΑΡΑ,Τάσο ΖΩΤΟ, Νεκταρία ΚΑΜΑΡΙΑΡΗ, Νότη ΚΑΜΑΡΙΑΡΗ, Χριστόφορο ΚΑΜΜΕΝΟ, Νίκο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ, Σωτηρία ΚΑΠΠΑ, Δήμο ΚΑΠΩΝΗ, Νίκο ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΟ, Νίκο ΚΑΤΣΙΓΙΑΝΝΗ, Κατερίνα ΚΟΓΚΟΛΟΥ, Μπάμπη ΚΟΛΛΙΔΑ, Γιώργο ΚΟΜΠΑΡΟΥΛΗ, Νατάσσα ΚΟΝΤΟΚΩΣΤΑ, Αλεξάνδρα ΚΟΝΤΟΥΛΗ, Γιώργο ΚΟΡΑΚΗ, Αδαμαντία ΚΟΥΚΟΥΝΑ, Ελένη ΚΟΥΤΣΑΦΤΗ, Γιάννη ΚΡΑΝΙΑ, Χριστόφορο ΚΡΑΝΙΑ, Γιώργο ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟ, Γεωργία ΚΩΣΤΑΡΕΛΛΟΥ,
Κώστα ΛΕΤΣΑ, Βασιλική ΜΑΡΑΒΕΛΗ, Μαρία ΜΑΡΓΩΝΗ, Κατερίνα ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗ, Απόστολο ΜΑΤΣΟΥΛΗ, Στέλιο ΜΕΡΜΙΓΚΗ, Γιάννη ΜΗΤΣΟ, Δημήτρη ΜΗΤΣΟ, Βλάση ΜΙΖΑΛΟ, Δημήτρη ΜΥΛΩΝΑ, Σπύρο ΜΟΣΧΟΝΑ, Σωτήρη ΜΟΥΤΟΠΟΥΛΟ, Γωγώ ΜΠΙΚΑ, Γεωργία ΜΠΛΑΧΟΥΡΑ, Κώστα ΝΑΚΟ, Γιάννη ΝΕΙΛΑ, Μάρθα ΝΤΖΑΛΑ, Γεωργία ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, Δημήτρη ΠΑΠΑΝΙΚΟ, Αγγελική ΠΑΠΑΠΑΝΟΥ, Κώστα ΠΑΠΠΑ, Ευδοκία ΠΑΠΟΥΤΣΗ, Γιώργο ΠΙΣΤΙΟΛΑ, Κώστα ΠΙΣΤΙΟΛΑ, Τζένη ΠΟΛΙΤΗ, Νεκταρία ΠΡΟΒΙΔΑ, Φωτεινή ΠΡΟΒΙΔΑ, Κρίτο ΡΑΠΤΗ, Κώστα ΣΑΜΨΩΝ, Μαρία ΣΙΓΚΟΥΝΑ, Χρύσα ΣΠΑΗ, Ουρανία ΤΗΛΙΓΑΔΑ, Μαίρη ΤΣΙΡΚΑ, Κώστα ΤΣΟΛΚΑ, Ηλία ΥΦΑΝΤΗ, Βαλεντίνα ΦΥΛΑΚΤΟΥ, Χριστίνα ΧΑΪΝΤΙΝΗ, Χάρη ΧΑΡΔΑΛΙΑ, Ελένη ΧΑΡΜΑΝΤΖΗ, Πάνο ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ
Φωτογραφία κορυφής: Από τη πρωινή πορεία μνήμης που πραγματοποιήθηκε στο Αγρίνιο,
στο πλαίσιο του θεατρικού δρώμενου «5 η ώρα που χαράζει», την Μεγάλη Παρασκευή του 2017,
που για πρώτη φορά μετά τις 14 Απρίλη του 1994 η Μεγάλη Παρασκευή συνέπεσε με την ίδια ημερομηνία
—————————————————————————————————————————————————
Στη σπουδή της πατίνας των ημερών
