αρχείον Αγρινίου
Οι Ακαρνάνες στο Αγρίνιο
Μια σύγκρουση που αποκάλυψε το άσβεστο μίσος δύο γειτονικών λαών
και χάραξε μελανό στίγμα στην ιστορία της περιοχής
Η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία και η απουσία των Μακεδόνων από τον ελλαδικό χώρο δημιούργησε συνθήκες που επέτρεψαν στους Αιτωλούς να αναζωπυρώσουν τις παλιές τους έχθρες με τους Ακαρνάνες. Το 330 ή 329 π.Χ. κατέλαβαν τους Οινιάδες, μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Ακαρνανίας, εκδίωξαν τους κατοίκους και εγκατέστησαν δικούς τους, προκαλώντας βαθιά και αγεφύρωτη αντιπαλότητα.
Οι διωγμένοι Ακαρνάνες περιπλανήθηκαν ως πρόσφυγες, γεγονός που μετέτρεψε την παλιά τοπική διαμάχη σε άσπονδο μίσος. Το 322 ή 321 π.Χ., εκμεταλλευόμενοι τον αποπροσανατολισμό των Αιτωλών, οι Ακαρνάνες εισέβαλαν στην Αιτωλία, λεηλάτησαν την ύπαιθρο και πολιορκήσαν σημαντικές πόλεις, πιθανότατα και το Αγρίνιο. Ωστόσο, οι Αιτωλοί επέστρεψαν άμεσα και ανέκτησαν τον έλεγχο, γεγονός που γεννά αμφιβολίες για το αν πράγματι η πόλη έπεσε τότε στα χέρια των Ακαρνάνων. Ορισμένοι ιστορικοί υποστήριξαν ότι το Αγρίνιο είχε καταληφθεί ήδη από τότε, όμως δεν υπάρχουν σαφείς πηγές που να το επιβεβαιώνουν. Το πιθανότερο είναι ότι η κατάληψή του έγινε το 314 π.Χ., κατά την εκστρατεία του Κάσσανδρου.
Την άνοιξη του 314 π.Χ. ο Αντίγονος, μέσω του στρατηγού Αριστόδημου, στρατολόγησε μεγάλο τμήμα των Αιτωλών ως μισθοφόρους, αποδυναμώνοντας έτσι την τοπική άμυνα. Ο Κάσσανδρος εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία, συμμάχησε με τους Ακαρνάνες και εισέβαλε από την Ευρυτανία στην καρδιά της Αιτωλίας. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής κατέλαβε το Αγρίνιο, εγκαθιστώντας μάλιστα εκεί Δεριείς από την ακαρνανική ενδοχώρα. Η εγκατάστασή τους δεν φαίνεται να οφειλόταν σε λόγους ασφάλειας, αλλά μάλλον σε ένα σχέδιο μόνιμου εποικισμού που στόχευε να εδραιώσει προγεφύρωμα στον αιτωλικό χώρο. Η εύφορη πεδιάδα του Αγρινίου αποτέλεσε ισχυρό δέλεαρ, ενώ η συμμετοχή των Δεριέων εξασφάλιζε για τους Ακαρνάνες την αίσθηση ότι η πόλη είχε πια μετατραπεί σε δική τους. Ωστόσο, η αποχώρηση του Κάσσανδρου προς τη Λευκάδα και η εγκατάλειψη μιας μικρής μόνο δύναμης υπό τον Λυκίσκο αποδυνάμωσε την κατοχή.
Οι Αιτωλοί αντέδρασαν άμεσα, πολιορκώντας το Αγρίνιο με τρεις χιλιάδες άνδρες. Αν και δεν διέθεταν πολιορκητικές μηχανές, το έργο της περιχαράκωσης με πασσάλους εξασφάλισε πλήρη αποκλεισμό. Το γεγονός ότι το Αγρίνιο δεν κυριεύθηκε με εφόδους δείχνει ότι ήταν ήδη τειχισμένο από τον 4ο αιώνα π.Χ., παρά τις αντίθετες απόψεις ορισμένων μελετητών. Η πολιορκία κατέληξε σε συνθηκολόγηση: οι Δεριείς και οι άλλοι έποικοι αποχώρησαν με την εγγύηση σεβασμού της ζωής τους. Ωστόσο, οι Αιτωλοί παραβίασαν την υπόσπονδη συμφωνία και, αιφνιδιάζοντας τους αντιπάλους τους κοντά στον Αχελώο, τους κατέσφαξαν σχεδόν όλους. Η πράξη αυτή, αν και δικαιολογείται από την προαιώνια έχθρα, θεωρήθηκε από τους ιστορικούς μελανό στίγμα στην αιτωλική ιστορία, καθώς αποκάλυψε περιφρόνηση σε όρκους και συνθήκες.
Το επεισόδιο έθεσε τέλος στη βραχύβια ακαρνανική κατοχή του Αγρινίου και απέδειξε ότι η πόλη δεν είχε καταληφθεί το 321 π.Χ., αλλά μόλις το 314, όταν οι Αιτωλοί, παρά την αρχική τους αδυναμία, επέδειξαν αποφασιστικότητα και ανέκτησαν σε σύντομο χρόνο την κυριαρχία. Η βία και η αγριότητα που σημάδεψαν την τελική έκβαση ήταν απόρροια όχι μόνο της πολιτικής σκοπιμότητας αλλά και της βαθιάς, αδιάλλακτης αντιπαλότητας ανάμεσα στους δύο λαούς. Το Αγρίνιο, μέσα από αυτή τη σύντομη αλλά αιματηρή περιπέτεια, βρέθηκε στο επίκεντρο των συγκρούσεων των Διαδόχων και έγινε μάρτυρας μιας ιστορικής τραγωδίας που σφράγισε τη μνήμη της περιοχής.
——————————————————————————————————————————————————————–
Υποσημείωση: Οι χρονολογίες που καταγράφονται πριν την 16η Φεβρουαρίου 1923 είναι σύμφωνες με την χρονολόγηση των πηγών. Για την αντιστοίχιση με τη σημερινή χρονολόγηση πρέπει στην αντίστοιχη χρονολογία να προστεθούν 13 μέρες.
Πηγή: Με πληροφορίες από το Γεράσιμος Παπατρέχας, Ιστορία του Αγρινίου, Δήμος Αγρινίου – 1991
Φωτογραφία: Ναός Στρατίου Διός
Επιμέλεια: Λευτέρης Τηλιγάδας
——————————————————————————————————-
Η μνήμη είναι μια δυνατότητα για να διευρύνουμε το μέλλον
και όχι για να το συρρικνώσουμε στο ήδη ξεπερασμένο παρελθόν
