Ο κόσμος φλέγεται
Η κλιματική κρίση
οδεύει προς κλιματικό χάος
- του Νίκου Χρυσόγελου
Είναι σοκαριστικά όχι αυτά που συμβαίνουν τώρα με την κλιματική κρίση – δυστυχώς εδώ και καιρό όχι (μόνο) οι πράσινοι αλλά κυρίως οι επιστήμονες και οι διεθνείς οργανισμοί προειδοποιούν για την κλιματική κρίση και τις επιπτώσεις της παγκοσμίως. Είναι σοκαριστικό το πώς πολλές κυβερνήσεις και κοινωνίες αντιμετωπίζουν το θέμα της επιβίωσής μας. Business as usual. Δείτε τις οδηγίες της ελληνικής κυβέρνησης και των ελληνικών δήμων. «Μην κυκλοφορείτε», «πίνετε νερό», «φροντίστε και τα γατάκια – σκυλάκια». Ζουν σε έναν άλλο κόσμο, όταν είχαμε μια μέρα καύσωνα το χρόνο και όταν η θαλάσσια αύρα έμπαινε στην πόλη και τη δρόσιζε.
Τίποτα από αυτά δεν συνεχίζουν πλέον. Γιαυτό βιώνουμε πολύ πιο έντονα τον καύσωνα από την πρώτη μέρα. Η θαλάσσια αύρα λόγω των πολυκατοικιών και των αυτοκινητοδρόμων δεν μπαίνει το βράδυ στην πόλη για να τη δροσίσει και να ρίξει τη θερμοκρασία, ενώ οι καύσωνες δεν είναι πλέον μια ή δύο μέρες αλλά βδομάδες. Από μια μέρα καύσωνα μέσον όρο πάμε ολοταχώς για 30 μέρες καύσωνα το καλοκαίρι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων.
Το πιο απαισιόδοξο σενάριο που συζητούσαν οι επιστήμονες στο πλαίσιο των εκτιμήσεων για την εξέλιξη της κλιματικής κρίσης αποδεικνύεται σήμερα υπερβολικά αισιόδοξο:
– Στις 14 Ιουλίου 2023 ο δορυφόρος κατέγραψε θερμοκρασίες στο έδαφος της Ισπανίας που έφτασαν στους 60 °C!
– Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία και Ιταλία καταγράφουν θερμοκρασίες 40°C ενώ η Σικελία και Σαρδηνία 48 °C (Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός)
– Η Μεσόγειος και όχι μόνο πλήττεται από ένα κύμα καύσωνα που θα διαρκέσει 2 εβδομάδες, με θερμοκρασίες 35-40 °C σε πολλές περιοχές, 45 °C στη Μέση Ανατολή και Τουρκία. Εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες και στη Ν. Αφρική (Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός).
– Ο Ιούνιος 2023 ήταν ο πιο θερμός μήνας εδώ και 125.00 χρόνια αλλά καταγράφηκε και η πιο χαμηλή κάλυψη θαλάσσιων περιοχών με πάγο με βάση παγκόσμια κλιματικά δεδομένα από τον NOAA National Marine Sanctuary of American Samoa
– Η άνοδος της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας είναι πιθανόν να φτάσει τον +1,5 °C μέσα στα 5 επόμενα χρόνια (Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός)
– Συζητιέται η νέα επιστημονική έρευνα που καταγράφει 61.000 πρόωρους θανάτους στην ΕΕ λόγω υψηλών θερμοκρασιών το καλοκαίρι του 2022, με την Ελλάδα να πιάνει τις πρώτες θέσεις θανάτων ανά εκατομμύριο ατόμων.
– Η κλιματική κρίση και η ρύπανση μειώνουν την περιεκτικότητα των ωκεανών σε οξυγόνο απειλώντας τα θαλάσσια είδη και την αλιεία, τετραπλασιάζοντας μάλιστα τις νεκρές θαλάσσιες ζώνες μέσα σε 50 χρόνια (IUCN – Υπουργείο περιβάλλοντος Σουηδίας)
– Οι πλημμύρες θα επιδεινωθούν τα επόμενα χρόνια εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και κοινωνικοοικονομικών παραγόντων, επηρεάζοντας δραματικά τη ζωή και τις περιουσίες των πολιτών. Επενδύσεις στην πρόληψη με στόχο μείωση του κινδύνου πλημμυρών κατά 15%, θα εξοικονομήσει 137.000.000 ευρώ (ΕΕ – Περιβάλλον)
– Ένας στους δύο Ευρωπαίους πολίτες θα βιώνει πλέον μεγάλης διάρκειας καύσωνες το καλοκαίρι μέχρι το 2050, με χειρότερο κίνδυνο στη Μεσόγειο (Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός).
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Πολλά και γρήγορα, όμως σε όλα τα επίπεδα
Προστασία και της φύσης και του κλίματος, δεν υπάρχει το ένα χωρίς το άλλο. Πράσινες λύσεις με βάση αυτά που μας προσφέρει η φύση (πράσινες υποδομές, οικολογικές υπηρεσίες, κυκλική οικονομία κ.ά.) Πέρα από το να πάρουμε όλοι στα σοβαρά την κλιματική κρίση, και να αναλάβουν όλοι/ες τις ευθύνες που τους/τις αντιστοιχούν (πολιτικοί, θεσμοί, φορείς, επιχειρήσεις, πολίτες κ.ά.) να μερικά πράγματα που μπορεί και πρέπει να γίνουν ακόμα και αν δεν υπήρχε κλιματική κρίση και ήταν υπόθεση του πολύ μακρινού μέλλοντος:
Προστασία του κλίματος
Φαίνεται ότι πάμε ολοταχώς προς αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5 βαθμό μέσα στα επόμενα 5 χρόνια, κατά 2 μέχρι το 2050 και κατά 4 βαθμούς μέχρι το τέλος του αιώνα. Απολύτως καταστροφικό για τον ανθρώπινο πολιτισμό, ο Γεν. Γραμμ του ΟΗΕ μιλάει ήδη για πορεία προς το κλιματικό χάος και το τέλος του πολιτισμού όπως τον γνωρίζουμε. Σε γενικές γραμμές,
- Μηδενικές εκπομπές αερίων που αλλάζουν το κλίμα το αργότερο μέχρι το 2040 στην ΕΕ και το 2050 παγκοσμίως.
- Μηδενικά νέα προγράμματα για ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, αέριο, κα).
- Στοπ στις εξορύξεις και επέκταση δικτύων αερίου, πετρελαίου, LNG κ.ά
- Αποκατάσταση της φύσης, πράσινες λύσεις με βάση τη φύση.
- 80% του ηλεκτρικού ρεύματος από ανανεώσιμες πηγές, με το 50% να παράγεται από τους πολίτες και 40% στις οροφές των κτηρίων (κατοικίες, σχολεία, ξενοδοχεία).
5-10% βαθιά ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων κάθε χρόνο. - Πρόγραμμα 10 δις τα επόμενα δύο χρόνια με μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής για ενεργειακή αναβάθμιση και φωτοβολταϊκά / υβριδικά συστήματα σε ταράτσες 1.000.000 κτηρίων (κατοικίες, σχολεία, ξενοδοχεία, δημοτικά – δημόσια, επιχειρήσεις κ.ά.).
- Απλοποίηση διαδικασίας και ανάπτυξη υποδομών σε επίπεδο γειτονιάς από αποθήκευση, ανταλλαγή και πώληση ενέργειας από ΑΠΕ, Αναδιοργάνωση και εξηλεκτρισμό των συγκοινωνιών, ώστε να είναι κύριο μέσο μετακίνησης μαζί με το ποδήλατο και το περπάτημα.
- Ελαχιστοποίηση χρήσης ΙΧ.
- Ποδηλατόδρομοι παντού μέσα σε πράσινες ζώνες για δροσισμό στην μετακίνηση με ποδήλατο.
- Κλιματική προσαρμογή:
- Αποκατάσταση της φύσης κατά 30% μέχρι το 2030 και κατά 100% μέχρι το 2050, ως βασική άμυνα απέναντι στην κλιματική και οικολογική κρίση
- Επέκταση του πράσινου στις πόλεις ώστε να μειωθεί η θερμοκρασία με σκιάσεις και φυσικά συστήματα (και να αντιμετωπιστεί η αστική θερμική νησίδα),
- Επαναδημιουργία των δρόμων του νερού / ρέματα,
- Διάνοιξη αεροδιαδρόμων ώστε να μπαίνει η θαλάσσια αύρα στην πόλη και να τη δροσίζει, ενώ τώρα μπλοκάρεται από την άσφαλτο και τις υψηλές πολυκατοικίες στην Αττική για παράδειγμα, στο Φάληρο, στον Πειραιά και στο Χαϊδάρι,
- Πράσινες ταράτσες,
- Ενοποίηση πράσινων ζωνών,
- Διαφοροποίηση χρωμάτων δρόμων ώστε να μην λειτουργούν (το μαύρο της ασφάλτου και το γκρίζο του τσιμέντου) ως θερμοσυσσωρευτές,
- Καμάρες και σκίαση πεζοδρομίων με δέντρα για να μπορούν να κινούνται οι πολίτες μέσα σε μια νέα καθημερινότητα υψηλών θερμοκρασιών και ημερών καύσωνα 10-30 το χρόνο,
- Δροσισμό της πόλης με έξυπνες τεχνικές αξιοποιώντας λύσεις που υποδεικνύει η φύση και άλλα πολλά
Η άγνοια που οδηγεί στην κλιματική άρνηση
Πολλοί αρνητές της κλιματικής κρίσης από αντιεπιστημονική στάση και αφέλεια συγχέουν το γεγονός ότι υπήρχε μια δυο μέρες καύσωνα το χρόνο στην Ελλάδα ή συνέβαιναν πλημμύρες με τις ακραίες κλιματικές συνθήκες που δημιουργούνται πλέον και τείνουν να γίνουν η κανονικότητα. Δεν βλέπουν την επιστημονική γνώση και τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων για την εκρηκτική άνοδο της μέσης θερμοκρασίας και την αύξηση της έντασης και της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων, αλλά το παίζουν άσχετοι όντας, σαν να είναι πανεπιστήμονες και παντογνώστες.
Υπάρχουν βεβαίως και οι εκπρόσωποι διαφόρων λόμπι που προωθούν την κλιματική άρνηση, άνθρωποι και οργανισμοί συνδεδεμένοι με ισχυρά οικονομικά συμφέροντα των εταιριών ορυκτών καυσίμων. Αλλά αυτοί θα ήταν πολύ λίγοι αν δεν υπήρχαν εκατομμύρια αφελής και ψεκασμένοι που δεν πιστεύουν τίποτα από αυτά που λένε οι επιστήμονες, μέσα στην άγνοιά τους έχουν κάθε ηλίθια θεωρία συνωμοσίας για να αντιτάξουν απέναντι στα δεδομένα της επιστήμης.
Το Διακυβερνητικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή
Το Διακυβερνητικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovernmental Panel on Climate Change – IPCC) είναι το όργανο των Ηνωμένων Εθνών για την αξιολόγηση επιστημονικών θεμάτων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Το 2021 και το 2022 δημοσιοποίησε 3 εκθέσεις από τον 6ετή κύκλο αξιολόγησης sixth assessment cycle (AR6) που καλύπτουν τις τελευταίες επιστημονικές διαπιστώσεις για τη φυσική κατάσταση του παγκόσμιου κλίματος, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Η κλιματική κρίση είναι παντού γύρω μας. Δεν είναι υπόθεση του μέλλοντος μόνο.
Η μέση επιφανειακή θερμοκρασία έχει ήδη αυξηθεί κατά 1.23°C σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα, πιο γρήγορα από οποιαδήποτε άλλη εποχή τα τελευταία 30.000 χρόνια. Το αποτύπωμα αυτής της ραγδαίας κλιματικής αλλαγής είναι παντού στην ατμόσφαιρα, στη βιόσφαιρα, στους παγετώνες που λιώνουν και στην επιφάνεια της θάλασσας που ανεβαίνει.
Πώς μοιάζει η κλιματική αλλαγή;
- Αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα, στους ωκεανούς και στην ξηρά, αύξηση της συχνότητας και ημερών καύσωνα, άνοδος της στάθμης της θάλασσας, αύξηση της ερημοποίησης, λιώσιμο μόνιμων παγετώνων
- Καταστροφή της ευημερίας, μετακινήσεις πληθυσμών, πλήγμα στην διατροφική ασφάλεια, ένταση συγκρούσεων, αυξανόμενοι κίνδυνοι για την υγεία
- Ξηρασία, μείωση βροχοπτώσεων, πιο έντονες βροχοπτώσεις σε μικρότερο χρονικό διάστημα, αυξημένοι κίνδυνοι πλημμυρών.
- Ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων και αύξηση των ζημιών και του κόστους των καταστροφών.
- Εξαφάνιση πολλών ειδών και πλήγμα στη βιοποικιλότητα. Ακόμα και με αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό το 3-14% των ειδών στην ξηρά θα είναι μπροστά σε υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης. Κάθε επιπλέον αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κάνει τον κίνδυνο ακόμα μεγαλύτερο για περισσότερα είδη.
Καίγοντας ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, βενζίνη, κάρβουνο, λιγνίτη, αέριο), αλλαγές στις χρήσεις γης και στα δάση. μετακινήσεις και βιομηχανικές διαδικασίες, βιομηχανία γεωργία και κτηνοτροφία προκαλούν μεγάλη αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων που δημιουργούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα. Το 2019 το πετρέλαιο, το αέριο και το κάρβουνο / λιγνίτης συνεισέφεραν το 80% όλων των εκπομπών διοξείδιο του άνθρακα C02 που οφείλονται στον άνθρωπο.
Πρέπει να κάνουμε πλέον πολλά για την προστασία του κλίματος και την προσαρμογή στα νέα κλιματικά δεδομένα, γρήγορα, παντού, καλά οργανωμένα και με δημοκρατικό τρόπο ώστε να μην μένει κανένας και καμία πίσω κατεστραμμένος και κατεστραμμένη.
