.
Νίνο Ρότα
Οι συγχορδίες της μνήμης
Πριν από 113 χρόνια, στις 3 Δεκεμβρίου του 1911,
σε μία οικογένεια μουσικών στο Μιλάνο,
γεννήθηκε ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες του 20ού αιώνα
Προτού καν συμπληρώσει τα 15 του χρόνια είχε συνθέσει μία όπερα κι ένα ορατόριο, ενώ μετά από τις σπουδές του στις ΗΠΑ και την επιστροφή του στην Ιταλία υπέγραψε τρεις συμφωνίες, αρκετές όπερες, μπαλέτα κι ένα πλήθος ορχηστρικών κομματιών και μουσικών για θεατρικές παραστάσεις.
Ωστόσο, ο χώρος που ανέδειξε τη μουσική του και τον έκανε γνωστό παγκοσμίως είναι ο κινηματογράφος. Η μουσική του Νίνο Ρότα συνδέθηκε άρρηκτα με το σινεμά, με τον Φελίνι, με τον Νονό κι έβγαλε το soundtrack σαν είδος από τον κινηματογράφο, ενώ δε φοβήθηκε να το φέρει κοντά στην κλασική μουσική. Στα περισσότερα από 40 χρόνια για τα οποία εργάστηκε, επένδυσε και ονειρεύτηκε με φόντο το σελιλόιντ, από το 1933 οπόταν συνέθεσε για πρώτη φορά μουσική για τον κινηματογράφο, για την ταινία του Ραφαέλε Ματεράτσο, Treno Popolare, ο Νίνο Ρότα συνέθεσε τη μουσική για περισσότερες από 150 ταινίες.
Πολλές σκηνές της παγκόσμιας ανθολογίας του κλασικού πλέον σινεμά δε θα είχαν την ίδια αξία και θέση στην Ιστορία του κινηματογράφου αν δεν συνοδεύονταν από τις μουσικές του, ενώ τα soundtrack θα είχαν πολύ λιγότερη σημασία για το ευρύ κοινό αν δεν είχαν υπάρξει οι συνθέσεις του Νίνο Ρότα.
Μεγάλο κεφάλαιο στην ζωή και την καριέρα του υπήρξε η συνεργασία του με τον Φεντερίκο Φελίνι, τον μεγάλο ομοεθνή του σκηνοθέτη που έκανε ένα βήμα μετά τον νεορεαλισμό και προσέγγισε τον «ποιητικό» κινηματογράφο. Από το 1952, όταν συνεργάστηκαν πρώτη φορά για την ταινία Λευκός Σεΐχης, ο Νίνο Ρότα υπήρξε το μουσικό alter ego του. Συνεργάστηκαν σύνολο σε 15 ταινίες από το 1952 έως το 1978 και τη δεκαετία 1953 – 1963 συνυπέγραψαν ο ένας κρατώντας την μπαγκέτα της σκηνοθεσίας κι ο άλλος της μουσικής 7 ταινίες, που άφησαν το στίγμα τους στις καριέρες αμφοτέρων, ανάμεσα στις οποίες Οι Βιτελόνοι (1953), Λα Στράντα (1954), Οι Νύχτες της Καμπίρια (1957), Ντόλτσε Βίτα (1960) και 8 ½ (1963).
Πολλοί λένε πως αυτό που έλεγε ο Φελίνι με εικόνες, το περιέγραφε ο Ρότα με τη μουσική. Δύο άνθρωποι με τελείως διαφορετική οπτική που όμως συμπλήρωναν άριστα ο ένας τον άλλο.
Ο Μάνος Χατζιδάκις, μιλώντας για τον Ρότα, με τον οποίο ήταν και φίλοι, προσπάθησε να αποκρυπτογραφήσει το «μυστικό» του Ιταλού συνθέτη στην εκπομπή «Παρασκήνιο» της ΕΡΤ το 1979, λέγοντας: «Ο Φελίνι ασχολείται με το παρελθόν του, ασχολείται με τις εικόνες του παρελθόντος, τις οποίες τις συνθέτει με το μέλλον. Κι εκεί είναι η μεγαλοσύνη του. Ήθελε ένα υλικό του παρελθόντος. Ο Νίνο Ρότα του το προμήθευσε. Κι έχουμε αυτό το αξιοπερίεργο να έχει σφραγίσει την εποχή μας, την πολύ σύγχρονη εποχή μας, ένα υλικό αναμνήσεων. Κι αυτός είναι ο Νίνο Ρότα». Και σα να συνεχίζει από αυτό το σημείο στο κείμενό του που δημοσιεύεται στο βιβλίο «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι» (εκδ. Ίκαρος) υπογραμμίζει πως ο Νίνο Ρότα «δεν παριστάνει τον σύγχρονο, γιατί είναι – και περιέχει τον καιρό του με όλες τις αντινομίες του».
Σημαντικό κεφάλαιο στην μουσική του παρακαταθήκη καταλαμβάνει η συνεργασία του με τον άλλο σπουδαίο Ιταλό σκηνοθέτη, του νεορεαλισμού, τον Λουκίνο Βισκόντι, αρχής γενομένης με την ταινία Νότι Μπιάνκι, η οποία και θα συνεχιστεί με τις ταινίες Ο Ρόκο και τα αδέλφια του, Βοκκάκιος ’70, και Ο Γατόπαρδος, οι οποίες θα αποφέρουν και αξιομνημόνευτα αντίστοιχα soundtracks.
Άλλες συνεργασίες που άφησαν μουσικές ανεξίτηλες στο χρόνο είναι εκείνη με τον Φράνκο Τζεφιρέλι, για τον οποίο συνέθεσε και το εξαιρετικό μουσικό θέμα της ταινίας Ρωμαίος και Ιουλιέτα, ενώ η φήμη του εκτοξεύτηκε μετά το Όσκαρ που απέσπασε για καλύτερη μουσική επένδυση για την ταινία Ο Νονός ΙΙ του Φράνσις Φόρντ Κόπολα το 1974. Πρόκειται για ένα Όσκαρ που ίσως του «χρωστούσε» η Ακαδημία καθώς το 1972, όταν ήταν για πρώτη φορά υποψήφιος, για το μουσικό θέμα της ταινίας Ο Νονός, του ίδιου σκηνοθέτη, η Ακαδημία απέρριψε την υποψηφιότητά του με την αιτιολογία πως επαναλαμβάνονταν μουσικά μοτίβα ενός προηγούμενο soundtrack που είχε συνθέσει για την ταινία Φορτουνέλλα του Εντουάρντο ντε Φίλιππο το 1958. Γι’αυτό το λόγο ο Νίνο Ρότα δεν παρέστη στην απονομή του βραβείου του το 1974.
Ο Νίνο Ρότα, που κατάφερε όχι μόνο να αφήσει το στίγμα του ανεξίτηλο τόσο στο χώρο της μουσικής όσο και του σινεμά, αλλά να συμπληρώσει την συναισθηματική σκηνοθεσία πολλών σπουδαίων ταινιών, έφυγε από τη ζωή το 1979 και η τελευταία ταινία που επένδυσε με τη μουσική του ήταν η Πρόβα Ορχήστρας του Φελίνι. Ωστόσο, η μουσική του ξαναζωντανεύει κάθε φορά που παίζεται μία σκηνή από εκείνες που επένδυσε χαρισματικά και πολλές φορές συμπληρωματικά ή ακούγεται ένα μουσικό του θέμα.
Προς τιμή και μνήμη του σπουδαίου Ιταλού συνθέτη έγινε ήδη ένα αφιέρωμα τον Οκτώβριο στο Θέατρον του Κέντρου Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος από την Χάρη Αλεξίου και ένα ακόμη, στις 13 και 14 Νοεμβρίου, στη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα αντίστοιχα, όταν ο Ρίτσαρντ Γκαλιάνο, ο κορυφαίος εν ζωή ακορντεονίστας του κόσμου, συνοδευόμενος από ένα εξίσου διάσημο κουϊντέτο σπουδαίων σολιστών, θα παρουσιάσει ένα μοναδικό επετειακό αφιέρωμα με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου Ιταλού συνθέτη.
——–————————————————
Κείμενο: Άντυ Δημοπούλου
Τίτλος στην πηγή: Ο κινηματογράφος του Νίνο Ρότα
Επιμέλεια Λ.Τ.
Πηγά: https://www.musicpaper.gr/
