Νίκος Καπετανίδης: Ο μάχιμος δημοσιογράφος
που αποκάλυψε το σχέδιο της Γενοκτονίας των Ποντίων
Όταν οι Νεότουρκοι έτρεμαν τον Νίκο Καπετανίδη:
Η προσπάθεια λογοκρισίας του «εχθρού του καθεστώτος»
Ο Νικόλαος Καπετανίδης υπήρξε μαχητικός δημοσιογράφος και εκδότης της ελληνικής εφημερίδας του Πόντου «Εποχή».
Γεννήθηκε το 1889 στη Ριζούντα του Πόντου, τότε περιοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (σήμερα στην Τουρκία). Φοίτησε στο Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, ένα από τα σημαντικότερα εκπαιδευτικά του ποντιακού ελληνισμού και μετά τη αποφοίτησή τους εργάστηκε για λίγο ως δάσκαλος και κατόπιν ως δημοσιογράφος στο περιοδικό «Επιθεώρηση», που εξέδιδε ο Φίλων Κτενίδης.
Η έκδοση της εφημερίδας «Εποχή»
Το 1918 ξεκίνησε τη δική του εκδοτική προσπάθεια με την εφημερίδα «Εποχή». Μέσα από τις στήλες της εφημερίδας του αποκάλυπτε τις τουρκικές διώξεις και τα εγκλήματα εις βάρος των Ελλήνων. Υπήρξε υπέρμαχος της δημοτικής γλώσσας στην εκπαίδευση, και μαζί με άλλους επιφανείς Πόντιους της εποχής, αποτέλεσε την πνευματική ηγεσία του Πόντου, η οποία αγωνίστηκε για την προστασία του ελληνικού στοιχείου. Η πνευματική δραστηριότητά του δεν περιορίστηκε εκεί, αλλά συμμετείχε και στο γλωσσικό ζήτημα ως υποστηρικτής της δημοτικής γλώσσας στην εκπαίδευση. Επίσης υποστήριζε ότι η εκπαίδευση δεν πρέπει να ελέγχεται από τις θρησκευτικές αρχές.
Όταν συναντήθηκε με τον σφαγέα των Αρμενίων και Ελλήνων του Πόντου, Τοπάλ Οσμάν (1883-1923) ο τελευταίος τον ρώτησε «Γιατί γράφεις εναντίον μου στην εφημερίδα σου» του είπε. «Εγώ αγαπάω τους Έλληνες και υπολήπτομαι αυτούς που κάθονται ήσυχα, αλλά δεν συγχωρώ αυτούς που δεν είναι πιστοί στην πατρίδα μου. Μην γράφεις ψέματα, γράφε την αλήθεια». Παρά την απειλή του Τοπάλ Οσμάν, ο Καπετανίδης συνέχισε να γράφει για τα δεινά των Ελλήνων του Πόντου.
Οδηγήθηκε στα διαβόητα Δικαστήρια Ανεξαρτησίας της Αμάσειας, που δεν ήταν παρά ένας ακόμα τρόπος φυσικής εξόντωσης κατά τη δεύτερη και πιο σκληρή φάση της Γενοκτονίας των Ποντίων.
Τα κείμενα του εκδότη της εφημερίδας Εποχή, ο οποίος απαγχονίστηκε το 1921, στηλίτευαν ακριβώς αυτό το καθεστώς, γεμάτο από εγκλήματα κατά των χριστιανικών μειονοτήτων της καταρρέουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (Έλληνες, Αρμένιοι, Ασσύριοι). Ταυτόχρονα ήταν και ένα φλογερό κάλεσμα για την ανεξαρτησία του Πόντου.
Το 1919 οι Νεότουρκοι, που εξέθρεψαν τις ληστοσυμμορίες του Τοπάλ Οσμάν στην Κερασούντα και του Κιαγχιά στην Τραπεζούντα, θέλησαν να επιβάλει λογοκρισία στις ελληνικές εφημερίδες.
Την 1η Αυγούστου εκείνης της χρονιάς ο Νίκος Καπετανίδης δημοσίευσε ένα άρθρο σχετικά με τις πληροφορίες που είχαν αρχίσει να διακινούνται:
«Λογοκρισία λοιπόν! Αυτόν τον ψίθυρον ακούομεν χθες και σήμερον και μας φαίνεται περίεργον πώς το μανθάνομεν τελευταίοι… Αν είναι ακριβής η είδησις, αισθανόμεθα εκ των προτέρων πόσον σκληρά θα μας πλήξει το ψαλίδωμα του λογοκριτού. Οι αναγνώσται των εφημερίδων ας ετοιμασθούν να ίδουν κενά εις τας στήλας των και ας ασκηθούν εις μαντικήν δύναμιν. Ευχόμεθα εις τούτους εκ ψυχής και εκ καρδίας να μην υποστώμεν το ανηλεές αυτό ψαλίδωμα. Και όμως το φοβούμεθα τόσον πολύ».
Πάντως οι Νεότουρκοι, αν και υπήρξαν ανειλικρινείς όσον αφορά την τήρηση των διατάξεων του Συντάγματός τους για ελευθερία, ισότητα και δικαιοσύνη, τελικά δεν προχώρησαν σε ανοιχτή επιβολή λογοκρισίας. Την επέβαλαν όμως έμμεσα, όπως με την «επίσκεψη» του σφαγέα των Ποντίων Τοπάλ Οσμάν στον Νίκο Καπετανίδη.
«Ζήτω η Ελλάς!»
Το τελευταίο φύλλο της «Εποχής» κυκλοφόρησε στις 5 Μαρτίου 1921. Πέντε ημέρες αργότερα συνελήφθη και οδηγήθηκε ενώπιον του «Δικαστηρίου της Ανεξαρτησίας» με την κατηγορία ότι βρέθηκε στο σπίτι του ένα γράμμα του εμπόρου Κωνσταντίνου Κωνσταντινίδη (1856-1930) που αναφερόταν στη δημιουργία ανεξάρτητου Ποντιακού Κράτους. «Όχι κύριε πρόεδρε. Εγώ θέλω την ένωση του Πόντου με την Ελλάδα» τόνισε εμφατικά και θαρραλέα κατά τη διάρκεια της δίκης του.
Ο Νικόλαος Καπετανίδης καταδικάστηκε σε θάνατο κι εκτελέστηκε δια απαγχονισμού μαζί με άλλους 68 ελληνοπόντιους στις 21 Σεπτεμβρίου 1921 στην Αμάσεια. Τα τελευταία του λόγια στην αγχόνη ήταν: «Ζήτω η Ελλάς!»
Σχετικά
Ο αδελφός του Κώστας Καπετανίδης κατάφερε να διασώσει το πλήρες αρχείο της εφημερίδας «Εποχή», που αποτελεί μία μοναδική ιστορική πηγή για τα τελευταία χρόνια του Ποντιακού Ελληνισμού.
Στις 7 Μαΐου 2017 έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του στο Μαρούσι (στη συμβολή των οδών Διονύσου, Σκρα και Μπραχαμίου), που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γκάγκικ Αλτουμιάν.
Στις 21 Σεπτεμβρίου 2021 έγιναν τα αποκαλυπτήρια του αγάλματός του στο χώρο του πρώην στρατοπέδου Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη. Το άγαλμα, που φτάνει τα έξι μέτρα, φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γιώργος Κικώτης.
Με πληροφορίες από ethnos.gr και pontosnews.gr
