.
Περιβάλλον
Ακαρνανικά όρη | Aνισορροπία
στο εύθραυστο ορεινό οικοσύστημα
Ανεμογενννήτριες και φόλες που στοχεύουν τους λύκους
αλλά «πετυχαίνουν» τα πουλιά, μειώνουν τους πληθυσμούς
των ορνέων στα Ακαρνανικά Ορη
και προκαλούν ανισορροπία στο εύθραυστο ορεινό οικοσύστημα
Ανεμογεννήτριες και φόλες που στοχεύουν τους λύκους αλλά «πετυχαίνουν» τα πουλιά, μειώνουν τους πληθυσμούς των ορνέων στα Ακαρνανικά Ορη και προκαλούν ανισορροπία στο εύθραυστο ορεινό οικοσύστημα. «Υπάρχει λόγος που τα όρνια (Gyps fulvus), αυτό το ιδιαίτερο είδος γύπα, τα βρίσκουμε αποκεφαλισμένα τον τελευταίο καιρό στα Ακαρνανικά» μας εξηγεί ο κ. Απόστολος Καλτσής, βιολόγος και υπεύθυνος Δράσεων Διατήρησης στην Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, καθώς στο βάθος αρχίζει να διαγράφεται πιο καθαρά ο όγκος του βγαλμένου θα έλεγες από ταινία γουέστερν ορεινού αυτού συμπλέγματος.
«Στα βουνά της περιοχής έχουμε τη μεγαλύτερη συγκέντρωση ζευγαριών από αυτό το είδος. Καθώς όμως πετούν αναζητώντας την τροφή τους στο έδαφος, δηλαδή πτώματα άλλων ζώων, ή παρακολουθούν τους άλλους συντρόφους τους που πετούν κοντά τους, για να διαπιστώσουν αν κάποιος βρήκε κάτι, η προσοχή τους είναι στραμμένη πάντα προς τα κάτω ή αριστερά και δεξιά. Το όρνιο δεν είναι «κατασκευασμένο» εξελικτικά να κοιτάζει εμπρός.
Έτσι δεν είναι σπάνιο να πετάει κατευθείαν προς τον θάνατό του, που έρχεται με τον αποκεφαλισμό του από το φτερό μιας ανεμογεννήτριας» συμπληρώνει ο συνομιλητής μας. Στην περιοχή συμβιώνουν πτωματοφάγοι γύπες, που μετακινούνται ομαδικά για την αναζήτηση της τροφής τους (παρατηρώντας συνεχώς ο ένας τον άλλον μήπως κάτι βρήκε) και χρυσαετοί. Σε αντίθεση με τους γύπες, οι χρυσαετοί ζουν ανά ζεύγη και μάλιστα υπάρχει ένα ζευγάρι σε κάθε (αυστηρά από τους ίδιους καθορισμένη) επικράτεια ακτίνας αρκετών χιλιομέτρων.
Αυτοψία
Είναι Σάββατο, έχουμε ξεκινήσει στις 7 το πρωί από το κέντρο της Αθήνας, δύο λεωφορεία σχεδόν γεμάτα, και μετά από διαδρομή 4,5 ωρών, έχοντας περάσει και το τελευταίο κατοικημένο σημείο (το χωριό Μοναστηράκι), φθάνουμε μπροστά στον κύριο όγκο των Ακαρνανικών Oρέων. Αριστερά και δεξιά ένα τοπίο άδενδρο, πετρώδες, μόνον πουρνάρια σε διάφορα συμπλέγματα και μπροστά μας εκτεταμένα βοσκοτόπια, περιφραγμένα με σύρματα.
Συναντούμε και άλλους ανθρώπους που έχουν φθάσει από άλλα σημεία της Ελλάδας (αλλά σχεδόν κανέναν από τους κατοίκους της περιοχής!). Μια σιωπηλή πορεία, τουλάχιστον μιας ώρας ακόμη, οργανωμένη από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Μέχρι ένα ακραίο σημείο παρατήρησης από όπου θα συνειδητοποιήσουμε το γιατί ο ξεχωριστός αυτός βιότοπος για ένα σωρό ζώα δεν αντέχει άλλη ανθρώπινη παρέμβαση.
Στον δρόμο συναντούμε κτηνοτρόφους που έχουν τον δικό τους καημό για τους λύκους, που κατασπαράζουν τα ζώα τους (δεν υπάρχουν πουθενά κάποια ηλεκτροφόρα σύρματα ή άλλα αποτρεπτικά μέσα), ενώ κι εκείνοι κρατούν με τη σειρά τους αλυσοδεμένα μικρά σκυλιά, που τα χρησιμοποιούν για να κυνηγούν τους άφθονους λαγούς της περιοχής. Ενας οικολογικά ανισόρροπος τόπος δηλαδή, που απλώνεται μπροστά στα μάτια του ανθρώπου των πόλεων. Που ακούει και απορεί για τα όσα του εξηγούν άνθρωποι με καθημερινή ενασχόληση γύρω από τα προβλήματα της φύσης σε μακρινές και δυσπρόσιτες περιοχές. Επιστροφή αργά το βράδυ στη φωτεινή πρωτεύουσα, ξέρουμε όμως ότι το πρόβλημα εκεί υπάρχει και δεν λύθηκε επειδή απλά πήγαμε και το ψηλαφήσαμε για λίγο.
Η αλήθεια είναι πως τα περιβαλλοντικά θέματα είναι ιδιαιτέρως περίπλοκα καθώς το ζητούμενο είναι να βρεθεί η συνθήκη που θα εξασφαλίζει την αρμονική συμβίωση όλων των ειδών που συνυπάρχουν σε ένα οικοσύστημα. Και βεβαίως, τα οικοσυστήματα δεν είναι ξεκομμένα το ένα από το άλλο. Ρωτήσαμε τον κ. Καλτσή πώς συνδέεται η ορνιθοπανίδα των Ακαρνανικών Ορέων με την υπόλοιπη περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας και σε ποια κατάσταση βρίσκεται αυτή σήμερα.
«Τα Ακαρνανικά Ορη βρίσκονται θα λέγαμε σε μια ιδιαίτερου χαρακτήρα «γεωγραφική απομόνωση». Με αποτέλεσμα πολλά μικρού μεγέθους πουλιά να είναι επιδημητικά στην περιοχή (παραμένουν όλο τον χρόνο και κάνουν κυρίως υψομετρικές εποχικές μετακινήσεις). Τα όρνια, ωστόσο, εμφανίζουν πολύ υψηλή κινητικότητα και μετακινούνται τακτικά μεταξύ των τριών περιοχών της Αιτωλοακαρνανίας που είναι σημαντικές για αυτά (Ακαρνανικά Ορη, Ορη Βάλτου, Στενά Κλεισούρας). Αυτή τη στιγμή τα Ακαρνανικά παραμένουν ένα ασφαλές καταφύγιο για τα πουλιά, όπως υποδηλώνουν τα 15 αναπαραγόμενα ζευγάρια όρνιων και οι 3-4 ενεργές επικράτειες χρυσαετού. Η κατάσταση όμως είναι πλέον ιδιαίτερα επισφαλής γι’ αυτά».
Συνύπαρξη ειδών και αναγκών
Οι άνθρωποι που ασχολούνται καθημερινά με τις συνθήκες όχι πλέον διαβίωσης αλλά επιβίωσης των φτερωτών (συγ)κατοίκων μας σε αυτόν τον τόπο έχουν να δώσουν αγώνα σε πολλαπλά μέτωπα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κτηνοτρόφοι της περιοχής (οι οποίοι επισημαίνουν ότι συνήθως οι αποζημιώσεις για απώλειες κοπαδιών είναι μικρές και αργούν να δοθούν) παραπονούνται για τις επιδρομές των λύκων, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις και αετοί μπορεί να επιτεθούν και να αρπάξουν κάποια μικρά από το κοπάδι τους.
«Ο βασικός τρόπος αντιμετώπισης των απωλειών είναι η λήψη αποτρεπτικών μέτρων. Δεν νοείται ζώα που βόσκουν ελεύθερα να μη φυλάσσονται από τσοπανόσκυλα. Για τα μαντριά, υπάρχουν αρκετές εφαρμογές που δρουν αποτρεπτικά (ηλεκτροφόρα σύρματα, ασύγχρονος φωτισμός κ.ά.). Τέτοιες επιλογές κατά καιρούς διατίθενται μέσω περιβαλλοντικών προγραμμάτων ή επιδοτούνται ως αγροπεριβαλλοντικά μέτρα» λέει ο κ. Καλτσής.
Η παρατηρούμενη επέκταση της εξάπλωσης του λύκου σε νέες περιοχές δεν απειλεί μόνο τα κοπάδια των κτηνοτρόφων αλλά και τη ζωή των πουλιών, εξηγεί ο έλληνας επιστήμονας: «Η έντονη παρουσία του λύκου σε μια περιοχή συνδέεται με αυξητικές τάσεις της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων: οι «φόλες», όπως είναι γνωστές, σπάνια καταφέρνουν να προκαλέσουν ζημιά στον λύκο, αποτελούν όμως θανάσιμο κίνδυνο για τα πτωματοφάγα πουλιά. Ειδικά για τους γύπες, η δηλητηρίαση από φόλες αποτελεί τον βασικό λόγο της δραματικής πληθυσμιακής μείωσής τους και παραμένει κύρια απειλή».
Προτάσεις επιβίωσης
Στην προσπάθειά της να βρεθούν λύσεις που θα εξισορροπούν τις ανάγκες των κατοίκων και θα εξασφαλίζουν τη διαβίωση των πουλιών η Ορνιθολογική έχει κάνει μια σειρά από προτάσεις-δράσεις. Εχει, παραδείγματος χάριν, προτείνει την ένταξη της διάθεσης νεκρών ζώων (ή τμημάτων τους) για σίτιση των πτωματοφάγων πτηνών στα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα. Προτείνεται, δηλαδή, οι κτηνοτρόφοι να μπορούν να αφήνουν σε καθορισμένα σημεία νεκρά ζώα ως τροφή για τους γύπες και να αποζημιώνονται για αυτό.
Βεβαίως προτεραιότητα της Ορνιθολογικής Εταιρείας «αποτελεί η διαφύλαξη των βιοτόπων των πουλιών, σε έκταση και σε ποιότητα. Για αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό να αποτραπεί η εγκατάσταση των νέων ανεμογεννητριών, τόσο για την προστασία των αρπακτικών από πρόσκρουση όσο και για να μην αυξηθεί η όχληση και ο κατακερματισμός βιοτόπων από τους νέους δρόμους» σημείωσε ο κ. Καλτσής.
Το Όρνιο (Gyps fulvus) ίπταται σε ανοιχτές περιοχές, κατά ομάδες, μειώνεται καταστροφικά ο πληθυσμός του στην Ελλάδα, και στα Ακαρνανικά είναι ο μεγαλύτερος πληθυσμός του.
Ο Χρυσαετός ζει κατά ζεύγη, παρατηρεί για ώρα από ψηλά και επιτίθεται σε τρωκτικά, λαγούς, αλεπούδες, ερπετά.
Όρνιο από το πρόγραμμα ενδυνάμωσης του πληθυσμού της ηπειρωτικής Ελλάδας εντοπίστηκε αποκεφαλισμένο δίπλα σε ανεμογεννήτρια
Γιατί διαμαρτύρεται η Ορνιθολογική
Εξηγώντας τους λόγους της εξόρμησης της Ορνιθολογικής στα Ακαρνανικά Ορη, ο κ. Καλτσής μας είπε ότι εκεί «υπάρχουν δώδεκα εγκατεστημένες ανεμογεννήτριες που κατασκευάστηκαν χωρίς την απαραίτητη μελέτη Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης (ΕΟΑ) και τη γνωμοδότηση φορέα διαχείρισης, με αποτέλεσμα να έχουν σοβαρές επιπτώσεις για τους γύπες. Οι νέες προς εγκατάσταση ανεμογεννήτριες (που και γι’ αυτές διαμαρτυρόμαστε), αν και αποτελούν ενιαίο έργο από κοινό φορέα εκμετάλλευσης, αδειοδοτήθηκαν ως 16 ανεξάρτητα “μικρά” έργα, χωρίς συνολική θεώρηση των επιπτώσεων! Για κάποια έργα δεν ζητήθηκε καν η γνώμη του φορέα διαχείρισης, για άλλα που δόθηκε αρνητική γνώμη αυτή παρακάμφθηκε με πολιτική απόφαση. Η Ορνιθολογική έχει προβεί σε νομικές ενέργειες που εκκρεμούν, ενώ ενημερώνει γραπτά και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθώς από τα έργα διακυβεύεται και η τύχη ενός μεγάλου ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE».
—————————————
https://www.tovima.gr/
