Η 28η Ιουνίου ορίστηκε
από την παγκόσμια και διεθνή κοινότητα ως:
Διεθνής Ημέρα Ομοφυλοφιλικής Υπερηφάνειας
Παρέλαση υπερηφάνειας (διεθνώς: pride parade ή pride) είναι γνωστή μία σειρά εκδηλώσεων που μπορεί να περιλαμβάνουν από απλές συγκεντρώσεις μέχρι παρελάσεις, άρματα και πάρτυ. Αφορούν τα ΛΟΑΤ άτομα τα οποία διαδηλώνουν δημόσια την περηφάνια που κάθε άτομο πρέπει να αισθάνεται για τη σεξουαλική του ταυτότητα, ενώ γιορτάζεται ανοιχτά η διαφορετικότητα και η κουλτούρα τους. Παράλληλα αποτελούν και μια μορφή διεκδικήσεων από την συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα, με κύριο στόχο την εξουδετέρωση των αρνητικών στερεοτύπων στην οποία είναι εγκλωβισμένη η σκέψη και πρακτική πολλών ανθρώπων.
Τα γεγονότα του μπαρ Stonewall
Η αφετηρία του pride είναι μία επέτειος μνήμης απέναντι σ’ ένα περιστατικό που συνέβη στη Νέα Υόρκη στις 28 Ιουνίου 1969. Τότε, στο gay bar Stonewall Inn, υπήρξε εισβολή από βαριά οπλισμένους άνδρες των ειδικών δυνάμεων, με πρόφαση την παράνομη πώληση οινοπνεύματος, σε μια σειρά αλλεπάλληλων επιδρομών σε ανάλογα μπαρ της περιοχής κι ενώ η γενική παρενόχληση των ομοφυλόφιλων και Τρανς ατόμων είχαν καταντήσει ρουτίνα.
Οι συλλήψεις και η βία που ακολούθησε εξαγρίωσαν τον κόσμο που βρισκόταν έξω από το μπαρ με αποτέλεσμα να επιτεθούν στα αστυνομικά οχήματα με πέτρες, μπουκάλια, ακόμη και δοχεία απορριμάτων. Στη συνέχεια μαζεύτηκε πολύ μεγάλο πλήθος για να διαμαρτυρηθεί, με αποτέλεσμα οι συγκρούσεις με την αστυνομία να συνεχιστούν για τις επόμενες μέρες και νύχτες.
Τον επόμενο μήνα οι gay ακτιβιστές κυκλοφόρησαν φυλλάδια, απαιτώντας μια μαζική «συγκέντρωση για την ομοφυλοφιλική απελευθέρωση». Η συμμαχία που σχηματίστηκε από τη συνεδρίαση υιοθέτησε την ονομασία «Gay Απελευθερωτικό Μέτωπο» (Gay Liberation Front). Ανάμεσα στις διεκδικήσεις της ήταν να σταματήσει η παρενόχληση από την αστυνομία, η προστασία στον εργασιακό χώρο, η ανάκληση των νόμων περί σοδομισμού και η θέσπιση νομοθεσίας κατά των διακρίσεων. Ακολουθούσαν και άλλα συλλαλητήρια διαμαρτυρίας και δημιουργήθηκαν οργανώσεις για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων και λεσβιών σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό θεωρήθηκε το πρώτο σύγχρονο gay κίνημα.
Τον επόμενο χρόνο πραγματοποιήθηκε η «πορεία στο Stonewall» σε ανάμνηση του γεγονότος και συγχρόνως σαν διαδήλωση διαμαρτυρίας κατά των διακρίσεων και της βίας που ασκήθηκαν στους ομοφυλόφιλους, λεσβίες και Τρανς της Νέας Υόρκης. Υπό τη στενή έννοια του όρου, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η πρώτη μορφή pride που υπήρξε ποτέ.
Στην 30η επέτειο των γεγονότων της Νέας Υόρκης, το 1999, το μπαρ Stonewall ανακηρύχθηκε Μνημείο Εθνικής Κληρονομιάς, ενώ στην 40η επέτειο ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα ανακήρυξε τον Ιούνιο του 2009 μήνα περηφάνιας των ΛΟΑΤ .
Η διεθνής εξάπλωση
Pride στο Μιλάνο (2008)
Με τα χρόνια, η επέτειος απέκτησε εορταστικό χαρακτήρα, απλώθηκε αρχικά και σε άλλες αμερικανικές πόλεις και στη συνέχεια σε πολλές άλλες χώρες, κυρίως του δυτικού κόσμου, ενώ καθιερώθηκε η 28η Ιουνίου ως η Ημέρα ΛΟΑΤ περηφάνιας (LGBT Pride Day). Για το λόγο αυτό τα περισσότερα LGBT pride ανά τον κόσμο διοργανώνονται συνήθως μήνα Ιούνιο.
Οι περισσότερο δημοφιλείς διοργανώσεις LGBT pride διεθνώς γίνονται στη Νέα Υόρκη, Σαν Φρανσίσκο, Βερολίνο, Λονδίνο, Παρίσι, Άμστερνταμ, Ρώμη, Βαρκελώνη, Σίδνεϊ κλπ., όμως μικρότερης εμβέλειας γίνονται και σε άλλες χώρες, κυρίως ευρωπαϊκές. Τα τελευταία χρόνια ο θεσμός εξαπλώθηκε και σε πόλεις όπως Βαρσοβία, Πράγα, Κωνσταντινούπολη, Μανίλα, Ταϊπέι, Μπουένος Άιρες και χώρες όπως η Νότια Αφρική και το Ισραήλ.
Σε σημαντικό βαθμό ο έντονα πολιτικός χαρακτήρας των πρώτων pride έδωσε τη θέση του σε έναν πιο πανηγυριώτικο, ενώ η εμπορευματοποίηση του πράγματος αφενός του έδωσε φεστιβαλικές διαστάσεις, αφετέρου όμως δημιούργησε «γκρίνιες» κυρίως οικονομικής φύσης. Πολλά ΛΟΑΤ άτομα προβληματίστηκαν για την αναγκαιότητα διατήρησης ενός θεσμού που έμοιαζε πλέον να αποσκοπεί περισσότερο στον εντυπωσιασμό παρά στην προβολή αιτημάτων.
Παρ’ όλα αυτά οι περισσότερες εκδηλώσεις κατάφεραν να αποκτήσουν θεσμική διάσταση μη περιοριζόμενες σε ατομικές πρωτοβουλίες, καθώς σε μεγάλο βαθμό υποστηρίχθηκαν από τις επίσημες δημοτικές αρχές των πόλεων και από πλειάδα κρατικών και μη κρατικών φορέων και οργανώσεων. Οι διοργανώσεις δεν ματαιώθηκαν ακόμη κι όταν υπήρξαν αντιδράσεις (π.χ. από τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης ή τον ίδιο τον Πάπα, στη Ρώμη). Στις 7 Ιουνίου του 2009 έγινε παρέλαση ομοφυλοφίλων στη Σαγκάη (Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας) για πρώτη φορά στα χρονικά της κομμουνιστικής χώρας [4].
Pride και κοινωνικοί αγώνες
Από τις ενδιαφέρουσες περιπτώσεις συμμετοχής σε pride μιας διαφορετικής κοινωνικής ομάδας σημειώθηκε το 1985 στη Μεγάλη Βρετανία. Κατά τη διάρκεια της μεγάλης απεργίας των Βρετανών ανθρακωρύχων τη διετία 1984-1985, μία ομάδα της Βρετανικής ΛΟΑΤ κοινότητας οργάνωσε επιτροπή συμπαράστασης στους απεργούς.
Στο pride του Λονδίνου που ακολούθησε, κατέβηκε και μάλιστα τέθηκε επικεφαλής της διαδήλωσης μια ομάδα απεργών ως αντιπροσωπεία του εργατικού σωματείου τους, κάτι που κατέδειξε ένα ευρύτερο πεδίο αλληλεπίδρασης ανάμεσα σε διαφορετικές ομάδες, που όμως δραστηριοποιούνται στο ίδιο κοινωνικό περιβάλλον.
Pride στην Ελλάδα | Οι δεκαετίες ’80 και ’90
Η πρώτη απόπειρα διοργάνωσης pride στην Ελλάδα επιχειρήθηκε από το ΑΚΟΕ (Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας) στις 28 Ιουνίου 1980 στην Αθήνα, οριοθετώντας την κυρίως ως πολιτική εκδήλωση και επαναλήφθηκε δειλά 2 χρόνια αργότερα στον χώρο του Ζαππείου. Έπρεπε να περάσουν 10 χρόνια για να διοργανωθούν αντίστοιχες εκδηλώσεις, κυρίως από ατομικές πρωτοβουλίες (Λόφος Στρέφη 1992, 1994, 1995, Πεδίον του Άρεως 1993, 1996 και σε κλειστούς χώρους 1998 και 1999). Την ίδια εποχή στην παραλία της Θεσσαλονίκης γίνονται οι αντίστοιχες διοργανώσεις από την ΟΠΟΘ (Ομάδα Πρωτοβουλίας Ομοφυλόφιλων Θεσσαλονίκης).
Το Athens Pride
Από το 2005 και εντεύθεν όλες οι ΛΟΑΤ οργανώσεις και σύλλογοι της Ελλάδας συμβάλλουν ώστε να διοργανωθεί ένα αντίστοιχο των ξένων χωρών LGBT pride, το οποίο χρόνο με το χρόνο δέχεται και μαζικότερη συμμετοχή. Γίνεται πάντα τον μήνα Ιούνιο στο κέντρο της Αθήνας (πλατεία Κλαυθμώνος). Την πρώτη χρονιά του δέχθηκε εκτός των άλλων και την επίσημη υποστήριξη της δημάρχου Αθηναίων Ντόρας Μπακογιάννη, όμως ο διάδοχός της Νικήτας Κακλαμάνης αρνήθηκε να το θέσει υπό την αιγίδα του. Το Athens Pride 2011 ωστόσο απέσπασε ξανά την υποστήριξη του Δήμου, μετά από απόφαση του δημάρχου Αθηναίων Γιώργου Καμίνη. Έκτοτε, το φεστιβάλ και η πορεία υπερηφάνειας διοργανώνεται σταθερά στην Αθήνα κάθε χρόνο.
Το Thessaloniki Pride
Το καλοκαίρι του 2012 πραγματοποιήθηκε το πρώτο φεστιβάλ και πορεία υπερηφάνειας στη Θεσσαλονίκη. Το υποστήριξε ο δήμαρχος της πόλης, Γιάννης Μπουτάρης, ενώ εξέφρασε την αντίθεσή του ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος. Έκτοτε, πραγματοποιείται σταθερά κάθε χρόνο με επιτυχία.
Το Creta Pride
Το 2015 πραγματοποιήθηκε το πρώτο φεστιβάλ υπερηφάνειας στο Ηράκλειο. Στις προσπάθειες για διοργάνωση του 2ου φεστιβάλ υπερηφάνειας, ο δήμος Ρεθύμνου αρνήθηκε να επιτρέψει την διεξαγωγή του ενώ με την στάση της, η δημοτική αρχή κατηγορείται για ομοφοβική στάση.
Το Patras Pride
Στις 18 Ιουνίου του 2016 πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Πάτρα φεστιβάλ ΛΟΑΤ υπερηφάνειας.
Αντιδράσεις
Σε αρκετές περιπτώσεις πολλών πόλεων του εξωτερικού εμφανίζονται ομάδες ατόμων που παράλληλα διαδηλώνουν την αντίθεσή τους στα LGBT pride και στους ομοφυλόφιλους γενικότερα. Στις περισσότερες των περιπτώσεων πρόκειται για μέλη Χριστιανικών οργανώσεων και διαδηλώνουν κατά κανόνα ειρηνικά, κρατώντας πλακάτ. Σε περιπτώσεις που οι διαδηλωτές είναι μέλη ακροδεξιών οργανώσεων (κυρίως σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης), τότε συνήθως επακολουθούν συγκρούσεις. Μικρής έκτασης επεισόδιο συνέβη στο pride της Αθήνας το 2008 με μέλη της Χρυσής Αυγής. [15]
Europride και World pride
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 καθιερώθηκε ο θεσμός του Europride, της διοργάνωσης δηλαδή από διαφορετική πόλη κάθε χρονιά του μεγαλύτερου και εντυπωσιακότερου φεστιβάλ, πόλη που άτυπα γίνεται η ευρωπαϊκή ΛΟΑΤ πρωτεύουσα. Βασική προϋπόθεση για τη διοργάνωση, είναι να την υποστηρίζει τουλάχιστον η δημοτική αρχή της εκάστοτε διοργανώτριας πόλης ή οποιοσδήποτε επίσημος κρατικός φορέας. Οι διοργανώτριες πόλεις του Europride:
1992: Λονδίνο, 1993: Βερολίνο, 1994: Άμστερνταμ, 1995: Δεν διοργανώθηκε, 1996: Κοπεγχάγη, 1997: Παρίσι, 1998: Στοκχόλμη, 1999: Δεν διοργανώθηκε, 2000: Ρώμη, 2001: Βιέννη, 2002: Κολωνία, 2003: Μάντσεστερ, 2004: Αμβούργο, 2005: Όσλο, 2006: Λονδίνο, 2007: Μαδρίτη, 2008: Στοκχόλμη, 2009: Ζυρίχη, 2010: Βαρσοβία, 2011: Ρώμη, 2012: Λονδίνο, 2013: Μασσαλία, 2014: Όσλο, 2015: Ρίγα, 2016: Άμστερνταμ, 2017: Μαδρίτη, 2018: Στοκχόλμη και Γκέτεμποργκ, 2019: Βιέννη, 2020: Θεσσαλονίκη αναβλήθηκε για το 2024, 2021: Κοπεγχάγη, 2022: Βελιγράδι
Παράλληλα καθιερώθηκε και ο θεσμός του World pride, δηλαδή της αντίστοιχης παγκόσμιας εκδήλωσης. Διεξάγεται κάθε 6 χρόνια, με πρώτη παγκόσμια πρωτεύουσα τη Ρώμη (2000). Ακολούθησε το 2006 η Ιερουσαλήμ, ενώ για το 2012 υποψήφιες πόλεις είναι το Λονδίνο και η Στοκχόλμη.
Πηγή
