...
Λευτέρης Τηλιγάδας
| Το Αγρίνιο πρωτεύουσα του νομού |
Βασιλικό Διάταγμα «Περί της διαιρέσεως του Βασιλείου και της διοικήσεώς του»
| Στις 15 Απριλίου του 1833 (3 Απριλίου με το παλιό ημερολόγιο) υπογράφηκε από τους τρεις αντιβασιλείς του Όθωνα, Κόμη Joseph von Armansperg (Ιωσήφ Άρμανσπεργκ), Georg von Maurer (Τζώρτζ Μάουρερ) και Karl von Heideck (Καρλ Χάιντεκ), καθώς και από τους Γραμματείς της Επικράτειας, Σπύρο Τρικούπη, Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, Γιώργο Πραΐδη και Γιάννη Κωλέττη, το Βασιλικό Διάταγμα «Περί της διαιρέσεως του Βασιλείου και της διοικήσεώς του». Το διάταγμα αυτό δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως του Βασιλείου (Αρ. Φύλ. 12) τρεις μέρες αργότερα, στις 18 Απριλίου (6 Απριλίου με το παλιό ημερολόγιο) της ίδιας χρονιάς.
Με το ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΡΕΣΕΩΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΊΟΥ KAI THΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΟΥ ακυρώθηκε κάθε προηγούμενη διοικητική διαίρεση που ίσχυε και όλη η χώρα διαιρέθηκε σε δέκα (10) νομούς και σαράντα δύο (42) επαρχίες. Οι νομοί αυτοί ήταν: 1. Αργολίδος και Κορινθίας, 2. Αχαΐας και Ήλιδος, 3. Μεσσηνίας, 4. Αρκαδίας, 5. Λακωνίας, 6. Ακαρνανίας και Αιτωλίας. 7 Φωκίδος και Λοκρίδος, 8. Αττικής και Βοιωτίας, 9. Ευβοίας και 10. Κυκλάδων.
Το άρθρο 8 του Διατάγματος αφορούσε στη διαίρεση του νομού «Ακαρνανίας και Αιτωλίας», ο οποίος μέχρι εκείνη τη στιγμή περιελάμβανε έντεκα (11) επαρχίες. Αυτές ήταν: 1. Ξηρομέρου, 2. Βονίτσης, 3. Βάλτου, 4. Ζυγού, 5. Βλοχού, 6. Ναυπάκτου, 7. Βενέτικου, 8. Κραβάρων, 9. Απόκουρου,10. Καρπενησίου και 11. Αγράφων
Με την καινούργια διαίρεση αυτές οι έντεκα επαρχίες γίνονταν πέντε:
1. Επαρχία Ακαρνανίας, η οποία αποτελούνταν από τις παλιές επαρχίες του Ξηρομέρου, της Βονίτσης και του Βάλτου, με πρωτεύουσα το Δραγάμεστο (Αστακός),
2. Επαρχία Μεσολογγίου, η οποία ήταν μετονομασία ουσιαστικά της επαρχίας του Ζυγού, με πρωτεύουσα το Μεσολόγγι,
3. Επαρχία Ναυπακτίας, η οποία περιελάμβανε τις παλιές επαρχίες της Ναυπάκτου, του Βενέτικου, των Κραβάρων και την περιοχή της επαρχίας του Απόκουρου, που έφτανε μέχρι την ανατολική όχθη του Εύηνου ποταμού, με πρωτεύουσα τη Ναύπακτο,
4. Επαρχία Αγρινίου, η οποία αποτελούνταν από την παλιά επαρχία του Βλοχού και την περιοχή της επαρχίας του Απόκουρου, που έφτανε μέχρι τη δυτική όχθη του Εύηνου, με πρωτεύουσα το Βραχώρι (Αγρίνιο) και
5. Επαρχία Καλλιδρόμης, η οποία περιελάμβανε την παλιά επαρχία Καρπενησίου και το μέρος εκείνο της επαρχίας των Αγράφων, που ανήκε στο νεοσύστατο τότε ελληνικό κράτος, με πρωτεύουσα το Καρπενήσι (Καλλιδρόμη).
Η τελευταία πρόταση αυτού του άρθρου αναφέρει κατά λέξη: «Μητρόπολις του Νομού το Βραχώρι (Αγρίνιον)»
Αξίζει, νομίζω, στο σημείο να αναφέρουμε, ότι το Βραχώρι, όπως και όλες οι περιοχές δυτικά του Αχελώου μέχρι το ύψος του Αμβρακικού που σηματοδοτεί ο παραπάνω χάρτης, απέκτησαν επίσημα την ανεξαρτησία τους με τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης (αλλιώς «Τελικός Διακανονισμός της Κωνσταντινούπολης» η «Κάλενταρ Κιόσκ»), στις 21 Ιουλίου 1832.
Μέχρι τότε ήταν περιοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αφού τα σύνορα του ελληνικού κράτους που είχαν καθοριστεί από το άρθρο 2 του τέταρτου Πρωτόκολλου του Λονδίνου (3 Φεβρουαρίου 1830), δεν το είχαν συμπεριλάβει στην ελληνική επικράτεια.
Το άρθρο αυτό έλεγε: «Κατά λόγον αυτών των εις το νέον κράτους παρεχομένων πλεονεκτημάτων και προς συγκατάνευσιν εις την ην εξέφρασεν έφεσιν η «Πόρτα» περί της ελλατώσεως των υπό του πρωτοκόλλου της 22ας Μαρτίου τεθέντων ορίων, η διοριστική γραμμή των συνόρων της Ελλάδος, αρξαμένη από τας εκβολάς του Ασπροποτάμου, θέλει ανατρέξη τον ποταμόν αυτόν έως κατέναντι της λίμνης του Αγγελοκάστρου, και διασχίσασα τόσον αυτήν την λίμνην όσον και τας του Βραχωρίου και της Σταυροβίτσας, θέλει καταλήξη εις το όρος Αρτοτίνα, εξ ου θέλει ακολουθήση την κορυφήν του όρους Άξου, την κοιλάδα της Κοτούρης και την κορυφήν του όρους Οίτης έως τον κόλπον του Ζητουνίου, εις τον οποίον θέλει καταντήση προς τας εκβολάς του Σπερχειού. Όλαι αι χώραι και τόποι κείμενοι προς Μεσημβρίαν αυτής της γραμμής, την οποίαν το συμβούλιον εχάραξεν επί του ενταύθα υπό στοιχείον Στ συναπτομένου γεωγραφικού πίνακος, θέλουν ανήκη εις την Ελλάδα»[1].
Κλείνοντας να σημειώσουμε ότι τη δεκαετία του 1830, το Αγρίνιο ήταν ακόμη μια μικρή κωμόπολη και όχι οργανωμένη πόλη όπως εξελίχθηκε αργότερα. Οι ακριβείς απογραφές εκείνης της περιόδου είναι σπάνιες και όχι πάντα αξιόπιστες, ωστόσο υπάρχουν κάποιες ενδείξεις από αρχειακές και ιστορικές πηγές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις βασισμένες σε απογραφικά στοιχεία των πρώτων ετών του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, ο πληθυσμός του Αγρινίου κυμαινόταν περίπου ανάμεσα στους 1.500 και 2.500 κατοίκους οι οποίοι ήταν κατανεμημένοι σε 473 οικογένειες.
——————————————————————————————————————————————————–
1.Διονύσιος Κόκκινος, Η ελληνική επανάστασις, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 1974, τόμος Στ΄, σελ. 437-439
Φωτογραφία: Η πλατεία Μπέλλου το 1950
——————————————————————————————————-
Η μνήμη είναι μια δυνατότητα για να διευρύνουμε το μέλλον
και όχι για να το συρρικνώσουμε στο ήδη ξεπερασμένο παρελθόν
