Πανελλήνιες: Μικρές συμβουλές για μεγάλες επιδόσεις

Ενώ οι πανελλαδικές εξετάσεις
δεν διαφέρουν από τις ενδοσχολικές,
το κοινωνικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο
έχει αποδώσει στις Πανελλήνιες
ρόλο πρωταγωνιστικό και καθοριστικό στη ζωή των μαθητών.

Κάθε χρόνο, τέτοια εποχή, έρχεται στο προσκήνιο το θέμα των εξετάσεων που σημαίνουν και το τέλος της σχολικής χρονιάς. Για την πλειοψηφία των μαθητών, οι εξετάσεις είναι μια δυσάρεστη διαδικασία που τους προκαλεί έντονο άγχος αλλά και κούραση. Αντικειμενικά, δεν υπάρχουν εξετάσεις που να μην προκαλούν άγχος στον εξεταζόμενο, όσο προετοιμασμένος κι αν είναι γι’αυτές. Αυτό εξηγείται αν σκεφτεί κανείς ότι οι εξετάσεις λειτουργούν ως το μέσο που αποδεικνύουν οι μαθητές την μαθησιακή και πνευματική τους επάρκεια, σε σύγκριση πάντα με συνομηλίκους τους.

Ενώ οι πανελλαδικές εξετάσεις δεν διαφέρουν από τις ενδοσχολικές, το κοινωνικό και εκπαιδευτικό πλαίσιο έχει αποδώσει στις πανελλήνιες ρόλο πρωταγωνιστικό και καθοριστικό στη ζωή των μαθητών. Γονείς και μαθητές τείνουν να επενδύουν στις πανελλήνιες εξετάσεις σε υπερβολικό βαθμό, καθώς τις θεωρούν μονόδρομο για την μετέπειτα επαγγελματική αποκατάσταση. Μια τέτοια οπτική αυξάνει την ευθύνη που νιώθουν οι μαθητές να πετύχουν στις εξετάσεις τους. Η ευθύνη αυτή που νιώθουν όμως, είναι διπλή. Ένα μέρος της ευθύνης αφορά την προσωπική τους ανάγκη να πετύχουν το στόχο τους κι ένα άλλο μέρος είναι η ευθύνη που νιώθουν απέναντι στις προσδοκίες των γονέων τους.

Έτσι, οι πανελλήνιες αρκετές φορές γίνονται κάτι σαν οικογενειακή υπόθεση, προσδίδοντας μεγαλύτερο βάρος στον υποψήφιο μαθητή, που καλείται να εκπληρώσει όχι μόνο τα δικά του όνειρα αλλά πολλές φορές και των γονιών του. Η σκέψη και μόνο μιας ενδεχόμενης αποτυχίας, για πολλούς μαθητές, καθρεφτίζει την προσωπική τους απογοήτευση, την επίκριση των άλλων προς το πρόσωπό τους, τα ανεκπλήρωτα όνειρα και τη διάψευση των προσδοκιών των γονιών τους. Έτσι, όταν ο λόγος έρχεται στις πανελλήνιες εξετάσεις το συναισθηματικό φορτίο και το άγχος του εξεταζόμενου πολλαπλασιάζονται, επηρεάζοντας σημαντικά την λειτουργικότητά του.

Το άγχος είναι μια κατάσταση που όλοι οι άνθρωποι βιώνουν και εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους. Πολύ κοινά και συχνά συμπτώματα άγχους είναι η εφίδρωση των άκρων, του κεφαλιού αλλά και του σώματος, καθώς επίσης η ταχυπαλμία και η δύσπνοια. Άλλα συμπτώματα που επίσης εμφανίζονται σε όσους βιώνουν άγχος, είναι η ευερεθιστότητα, η δύσπνοια, ο πόνος στο κεφάλι ή σε διάφορα σημεία του σώματος, η απώλεια της όρεξης, δυσκολίες στον ύπνο. Τα συμπτώματα του άγχους όταν εκδηλώνονται έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της ενέργειας του ανθρώπου. Για το λόγο αυτό, οι μαθητές που αγχώνονται υπερβολικά, όχι μόνο έχουν μειωμένη ενέργεια αλλά χάνουν σταδιακά και την όρεξή τους για διάβασμα και οδηγούνται σε μια συνολική παραίτηση. Μια τέτοια εξέλιξη ενδέχεται να οδηγήσει σε αποτυχία, κάτι που ουσιαστικά αποτελεί και τον βασικό λόγο που προκαλεί το άγχος στους μαθητές εν όψει εξετάσεων.

Κατά τη διάρκεια της Γ΄ Λυκείου, πολύ συχνά συναντάμε μαθητές που πιστεύουν ότι κάνοντας υπερβολές και υπερβάσεις των προσωπικών τους ορίων θα πετύχουν τον στόχο τους. Στην πραγματικότητα, αυτό που πετυχαίνουν είναι να βάλουν περισσότερα εμπόδια στην προσωπική τους προσπάθεια και στην τελική τους επίδοση. Άλλωστε δεν είναι τυχαία η φράση του Αριστοτέλη «παν μέτρον άριστον». Δεδομένου ότι το άγχος είναι σχεδόν αναπόφευκτο την περίοδο των εξετάσεων, η καλύτερη αντιμετώπισή του είναι η πρόληψη! Ουσιαστικά μια καλύτερη διαχείριση διαφόρων παραγόντων θα οδηγήσει στη μείωση του άγχους. Παρακάτω δίνονται κάποιες σύντομες συμβουλές προς βοήθεια των μαθητών.

Για το διάβασμα: Προσπάθησε να αξιοποιήσεις αποτελεσματικά τον χρόνο σου.
Καθώς κάνεις μια τελική επανάληψη στο μάθημα που δίνεις κάθε φορά, εστίασε περισσότερο σε σημεία της ύλης που σε έχουν δυσκολέψει ή συνεχίζεις να μη θυμάσαι τόσο καλά. Μέρη της ύλης που κατέχεις πάρα πολύ καλά, στην παρούσα φάση δε χρειάζεται να τα διαβάσεις τόσο αναλυτικά. Η παραπάνω τακτική στο διάβασμά σου, θα σε βοηθήσει να ολοκληρώσεις την τελική σου επανάληψη εγκαίρως.

Κάνε τακτικά διαλείμματα.
Προσπάθησε να μην ξενυχτάς για να διαβάσεις ούτε και να διαβάζεις μέχρι αργά. Καλό θα ήταν να τελειώνεις το διάβασμά σου αργά το απόγευμα ή νωρίς το βράδυ, προκειμένου να έχεις λίγο χρόνο για να χαλαρώσεις προτού πέσεις για ύπνο.
Για τον ύπνο: Είναι απαραίτητο να εξασφαλίζεις επαρκείς ώρες ύπνου.
Κάθε μεσημέρι προσπάθησε να κοιμάσαι μια ώρα για να ανακτάς τις πνευματικές σου δυνάμεις και να συνεχίζεις πιο εποικοδομητικά το διάβασμά σου. Με την ίδια λογική, προτείνεται μια ώρα ύπνου όταν επιστρέφεις από την εξέταση ενός μαθήματος. Ο νυχτερινός ύπνος θεωρείται ιδανικός όταν κυμαίνεται μεταξύ 6-8 ωρών. Έτσι, το βράδυ ακριβώς πριν την ημέρα της εξέτασης θα ήταν καλό αν ξάπλωνες γύρω στις 23:00.

Μια μέρα πριν τις εξετάσεις: Χρειάζεται οργάνωση.
Αφού ολοκληρώσεις το διάβασμά, κάνε πράγματα που θα σε βοηθήσουν να χαλαρώσεις, όπως μια βόλτα στη γειτονιά, να ακούσεις την αγαπημένη σου μουσική, να μιλήσεις με κάποιον φίλο στο τηλέφωνο για διάφορα θέματα εκτός εξετάσεων. Καλό θα ήταν να μην καθίσεις στον υπολογιστή ή στην τηλεόραση. Αυτό προτείνεται για δύο λόγους. Πρώτον, μπορεί να παρασυρθείς στο χρόνο χάνοντας έτσι ώρες από τον ύπνο σου. Δεύτερον, θα δώσεις στον εαυτό σου περισσότερα ερεθίσματα από αυτά που χρειάζεται, ενώ σκοπός σου είναι να έχεις καθαρό μυαλό.
Όλα όσα θα χρειαστείς την επόμενη μέρα στις εξετάσεις (ταυτότητα, στυλό, μολύβι, χάρακα, ρολόι, νερό), ετοίμασέ τα από το προηγούμενο βράδυ. Αυτό θα σε βοηθήσει να μην έχεις αμφιβολίες ότι ξέχασες κάτι κι έτσι θα είσαι πιο ήρεμος.

Την ημέρα των εξετάσεων: Χρειάζεται ψυχραιμία.
Απέφυγε να διαβάσεις πριν φύγεις από το σπίτι και πριν μπεις στην αίθουσα των εξετάσεων. Το διάβασμά σου έχει ήδη ολοκληρωθεί και οτιδήποτε προσπαθήσεις να δεις βιαστικά είναι περισσότερο θέμα ανασφάλειας παρά πραγματική ανάγκη. Επίσης, στην βιασύνη σου να δεις κάτι γρήγορα είναι πολύ πιθανό να μην είσαι συγκεντρωμένος και να νομίζεις έτσι ότι αυτό που διάβασες δε το ξέρεις ή δε το θυμάσαι, αυξάνοντας έτσι το άγχος σου. Στην πραγματικότητα, όλα όσα διάβασες στη διάρκεια όλου του χρόνου και των προηγούμενων ημερών τα ξέρεις και τα θυμάσαι!

Πριν μπεις στην αίθουσα, μην ακούς τι λένε οι άλλοι γύρω από το μάθημα που δίνετε εξετάσεις. Επικεντρώσου σε σένα και την προσωπική σου προσπάθεια. Απέφυγε να απαντάς σε ερωτήσεις που αφορούν την ύλη και άλλαζε θέμα συζήτησης. Αυτό θα σε βοηθήσει να διατηρήσεις την ηρεμία σου μέχρι να έρθουν τα θέματα.

Τα θέματα που θα σου δοθούν, αντιμετώπισέ τα ουδέτερα, χωρίς να τα χαρακτηρίσεις εύκολα ή δύσκολα. Στην πρώτη περίπτωση μπορεί να βιαστείς λόγω της σιγουριάς σου και να σου ξεφύγουν σημαντικές λεπτομέρειες. Στην δεύτερη περίπτωση ενδέχεται να αγχωθείς περισσότερο από όσο χρειάζεται και να παραιτηθείς γρήγορα από την προσπάθεια.

Σε θέματα πολλαπλής επιλογής κράτα την πρώτη σου επιλογή και προσπάθησε να μην παρασυρθείς από οτιδήποτε τυχόν ακούσεις γύρω σου. Δώσε απάντηση σε όλα τα υποερωτήματα των θεμάτων και μην αφήσεις τίποτα χωρίς να δώσεις μια απάντηση, ακόμη κι αν δεν είσαι σίγουρος για όσα γράφεις. Έλεγξε ότι τα έχεις γράψει όλα. Εξάντλησε όλο το χρόνο που έχεις στη διάθεση σου.

Για το άγχος: Μπορείς να το διαχειριστείς έξυπνα!
Μην συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους άλλους. Δεν χρειάζεται. Εστίασε σε όσα καταφέρνεις εσύ και εμψύχωσε τον εαυτό σου. Επιβράβευσε τον εαυτό σου για την προσπάθεια που έκανες όλη τη χρονιά αλλά και για όσα έχεις καταφέρει να μάθεις. Κάθε φορά που νιώθεις ότι αυξάνεται το άγχος, νιώθεις ταχυκαρδία και δύσπνοια, πάρε βαθιές και αργές ανάσες. Κάνε μια παύση από το διάβασμα ή από το γραπτό σου και κάτσε χαλαρά στην καρέκλα. Απέφυγε τις αρνητικές σκέψεις και αντικατέστησε τες με θετικές σκέψεις. Σκέψου μια φανταστική ή πραγματική εικόνα που σε ηρεμεί και σου προκαλεί όμορφα συναισθήματα.