Ν. Καρούζου, Γ. Ζουγανέλη: Δημητρίου Σούτσου 36

Δημητρίου Σούτσου 36
Μια συνομιλία του Νίκου Καρούζου
με τον Γιάννη Ζουγανέλη (13 Ιουνίου 1986)

Ένα ιδιαίτερο βιβλίο που αποτυπώνει τη συζήτηση δύο σπουδαίων Ελλήνων προσωπικοτήτων: του ποιητή Νίκου Καρούζου (1926-1990) και του μουσικού Γιάννη Ζουγανέλη (1938-2006). Η συζήτηση πραγαματοποιήθηκε στις 13 Ιουνίου του 1986 στο σπίτι του πρώτου και μαγνητοφωνήθηκε σε τρείς κασέτες από τον δεύτερο, καλύπτει περίπου τέσσερις ώρες συζήτησης. Οι δύο άνδρες κουβεντιάζουν «ως φίλοι» -μεταξύ άλλων- για τη μουσική, την ποίηση, το νόημα της τέχνης, την Ιστορία, τον θάνατο και τη θέση του καλλιτέχνη…

Μια πηγαία, αυθεντική συζήτηση που αποκαλύπτει τους διαδοχικούς σταθμούς της ζωής τους αλλά και τα ζητήματα που τους απασχόλησαν καθ’ όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής τους πορείας.

Στην έκδοση περιλαμβάνονται εκτός από το κυρίως κείμενο της συνομιλίας, μια εισαγωγή, καθώς και σημειώσεις του επιμελητή Θανάση Γαλανάκη, ένα εικονογραφικό παράρτημα και τα ευρετήρια.

Ο Γιάννης Ζουγανέλης (1938-2006) κατάφερε να ταυτίσει το όνομά του με το ογκωδέστερο χάλκινο πνευστό, την τούμπα, και με τις εμφανίσεις του στην Ελλάδα και το εξωτερικό, να αναγνωριστεί ως ένας από τους κορυφαίους τουμπίστες της εποχής του.

Εκτός μουσικής, ασχολήθηκε με τα γράμματα, εκδίδοντας με τον Γιάννη Πατίλη το περιοδικό Κριτική και Κείμενα και εξέδωσε αυτοβιογραφικά βιβλία. Είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τον ποιητή Νίκο Καρούζο, και πολλές από τις συνομιλίες τους έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά.

«Ο Καρούζος θα είναι πάντα το παράδειγμα! Αυτός η ποίηση, αυτός και ο λόγος που υπάρχει η τέχνη στη ζωή μας. Κι αν αυτό είναι ξεκίνημα αγιογραφίας, καλά κάνει και είναι. Ξεφυλλίζουμε και φτάνουμε στη σελίδα 134.

Η ερώτηση: Νίκο, τι πιστεύεις ότι σου οφείλει η ζωή;
Η απάντηση: Τίποτα. Εμένα κανένας δεν μου οφείλει τίποτα.

Ιδού! Το προηγούμενο -αδιαμφισβήτητο- είναι σε όλο του το μεγαλείο. Αυτό το Τίποτα, που ήταν αμφίδρομο, μια και ούτε ο ίδιος αισθανόταν ότι όφειλε τίποτα, είναι η πεμπτουσία της δημιουργίας. Εξάλλου, από το τίποτα ξεκινάμε και σε αυτό καταλήγουμε. Διαγράφουμε έναν τέλειο κύκλο που αντανακλά το Όλον του σύμπαντος και η κίνηση συνεχίζεται. Γι’ αυτό και ο Καρούζος διάλεξε για ερημητήριο του το ημιυπόγειο στη Δημητρίου Σούτσου 36. Ασκητικός βίος, ελεύθερη ματιά, βλέμμα από κάτω προς τα πάνω και όλα εφικτά-ανέφικτα. Ναι, ο Ν.Κ είναι ένας άγιος των γραμμάτων. Στην περίπτωση του, όμως, κυριαρχεί η φιλοσοφική διάσταση και όχι η θρησκευτική. Ας κατέβουμε, λοιπόν, στον χώρο του, ας μπούμε στη ρωγμή του και ας αφεθούμε σε αυτή τη συναρπαστική συνομιλία που είχε με τον Γιάννη Ζουγανέλη. Το «Δημητρίου Σούτσου 36» (Εκδόσεις Ικαρος) είναι το πιο γενναιόδωρο μάθημα που θα πάρετε!
Η συνομιλία, και όχι συνέντευξη, των δύο ανδρών είναι το τέλειο παράδειγμα διαλεκτικής. Η συζήτηση τους οδηγεί στην αλήθεια και κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει. Όχι, δεν είναι φωτεινοί παντογνώστες και φυσικά δεν έχουν το αλάθητο. Σε αυτόν τον διάλογο, όμως, μπαίνουν απελευθερωμένοι. Εδώ δεν υπάρχει καμία περιοριστική σύμβαση, ούτε καν του χρόνου! Δύο ώρες κουβέντα για «συνέντευξη» είναι πάρα πολύ, είναι η πρώτη ύλη για να δημιουργήσεις έναν νέο κόσμο, για να παρουσιάσεις με προσοχή τη σκέψη και την ψυχή του άλλου. Η βιασύνη των λεπτών, των ωρών, των δεικτών, μπαίνει στην άκρη και η είναι ανταλλαγή αδιαμεσολάβητων ερωτήσεων-απαντήσεων που δίνει τον ρυθμό και τον τόνο. Ο Γιάννης Ζουγανέλης, σπουδαίος μουσικός, έπαιζε τούμπα, εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται ιδανικός, ισότιμος, συνομιλητής του Καρούζου. Πέρα από τη φιλική σχέση με τον ποιητή, είχε το πνευματικό υπόβαθρο, το θάρρος και τον αυθορμητισμό που χρειαζόταν αυτή η συνομιλία. Γι’ αυτό και το τελικό αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Κάθε σελίδα και μια πηγή γνώσης. Κάθε σελίδα και μια εστία απλών, μα ουσιαστικών ερωτημάτων. Κάθε σελίδα κι ένα χαρισμένο πνευματικό εφόδιο. Κάθε σελίδα και μια εξήγηση για τον λόγο που συνυπάρχουμε.

Οι δύο άνδρες συζητούν για τη μουσική, την ποίηση, τη μετάφραση, τον θάνατο, το πολιτιστικό κατεστημένο της εποχής τους, τη θρησκεία, τη φιλοσοφία, ξεδιπλώνουν προσωπικές τους εμπειρίες, εκφράζουν απορίες, προβληματισμούς, τον θυμό τους (κυρίως ο Ζουγανέλης), εξομολογούνται ο ένας στον άλλο. Η συνομιλία διαθέτει αμεσότητα και αυτό γιατί η φιλία τους ορίζει την κατεύθυνση και το ύφος της κουβέντας. Ο Ζουγανέλης κάνει τις περισσότερες ερωτήσεις και ο Καρούζος απαντά. Οι γνώσεις τους άλλοτε διαπλέκονται, άλλοτε αφήνουν χώρο και άλλοτε ταιριάζουν τέλεια. Η επιτυχία της έκδοσης οφείλεται και στη φροντίδα των Θανάση Γαλανάκη, Αμαλίας Τσουκαλά. Η επιλογή τους να κρατήσουν, όσο μπορούσαν, την προφορικότητα της συνομιλίας ενισχύει τη διαλεκτική Καρούζου-Ζουγανέλη. Η εισαγωγή του Θανάση Γαλανάκη αποκωδικοποιεί και ταξινομεί τα όσα έχουν καταγραφεί, ενώ οι σημειώσεις και το εικονογραφικό παράρτημα εμπλουτίζουν την προσπάθεια.» ( Αλέξανδρος Στεργιόπουλος, «Δημητρίου Σούτσου 36», μια συνομιλία του Νίκου Καρούζου με τον Γιάννη Ζουγανέλη, Ας ακούσουμε την αλήθεια! toperiodiko.gr )