....
Η ταυτότητα της ημέρας
και τα γεγονότα που την «σημάδεψαν»
– 13 Μαρτίου 2025 –
Είναι η 72η ημέρα του έτους κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Υπολείπονται 293 ημέρες για τη λήξη του.
🌅 Ανατολή ήλιου: 06:38 – Δύση ήλιου: 18:30 – Διάρκεια ημέρας: 11 ώρες 52 λεπτά
🌕 Σελήνη 14 ημερών
Χρόνια πολλά στους: Χρόνια πολλά στους: Λέανδρο, Μάριο, Λωξάνδρα, Λωξάντρα,
Ρωξάνη, Ρωξάνα, Ορθοδόξη, Δόξη, Δοξάκη, Ορθοδοξία, Δόξα, Ορθούλα, Άξιο και Άξια.
| Γεγονότα
1920 – Οι μοναρχικοί επιχειρούν να ανατρέψουν τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης στη Γερμανία, αλλά θα αποτύχουν. Το εγχείρημα τους θα μείνει στην ιστορία ως «Πραξικόπημα Καπ-Λίτβιτς».
Το Πραξικόπημα του Καπ, επίσης γνωστό ως Kapp-Lüttwitz Πραξικόπημα, αφού οι ηγέτες του ήταν οι Wolfgang Kapp και Walther von Lüttwitz, ήταν μια απόπειρα πραξικοπήματος στις 13 Μαρτίου 1920, η οποία αποσκοπούσε στην αναίρεση της Γερμανικής Επανάστασης του 1918-1919, την ανατροπή της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και την ίδρυση μιας δεξιάς αυτοκρατορικής κυβέρνησης.
Υποστηρίχθηκε από τμήματα της Ράιχσβερ (στρατός) και άλλες συντηρητικές, εθνικιστικές και μοναρχικές παρατάξεις.
Το πραξικόπημα έλαβε χώρα στην πρωτεύουσα, το Βερολίνο, και η νόμιμη γερμανική κυβέρνηση αναγκάστηκε να φύγει από την πόλη. Το πραξικόπημα απέτυχε μετά από λίγες μέρες, όταν μεγάλα τμήματα του γερμανικού πληθυσμού ακολούθησαν έκκληση της κυβέρνησης να συμμετάσχουν σε γενική απεργία. Οι περισσότεροι δημόσιοι υπάλληλοι αρνήθηκαν να συνεργαστούν με τον Κάππ και τους συμμάχους του.
Παρά την αποτυχία του, το πραξικόπημα είχε σημαντικές συνέπειες για το μέλλον της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Ήταν η αιτία της αριστερής εξέγερσης του Ρουρ το Μάρτιο του 1920, την οποία η κυβέρνηση κατέστειλε με στρατιωτική δύναμη, ενώ αντιμετώπιζε επιεικώς τους ανθρώπους πίσω από το πραξικόπημα. Αυτά τα γεγονότα πόλωσαν το εκλογικό σώμα, με αποτέλεσμα τη μετατόπιση της πλειοψηφίας μετά τις εκλογές του Ράιχσταγκ του Ιουνίου.
1925 – Απαγορεύεται στο Τενεσί των ΗΠΑ η διδασκαλία της θεωρίας της εξέλιξης στα σχολεία. Ο δάσκαλος Τζον Σκόπς αγνοεί την απαγόρευση και διώκεται ποινικά στη γνωστή Δίκη του πιθήκου. Μία από τις δέκα πιο σημαντικές δίκες στη νομική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο επίσημος τίτλος της είναι «Πολιτεία του Τενεσί κατά του Τζον Τόμας Σκόουπς». Εντάσσεται στο πλαίσιο της διαμάχης μεταξύ «δημιουργιστών» και «δαρβινιστών».
«Δημιουργιστές» ονομάζουμε όσους συντάσσονται με την άποψη της Εκκλησίας ότι η δημιουργία του κόσμου είναι αποτέλεσμα της Θείας Χάριτος. Σήμερα, η θέση αυτή, τουλάχιστον στις ΗΠΑ, έχει μετασχηματισθεί στη θεωρία του ευφυούς σχεδιασμού, που υποστηρίζει ότι στην αρχή της εξέλιξης του Σύμπαντος υπήρξε ένα υπερφυσικό σχέδιο, μια επέμβαση του Δημιουργού Θεού. Οι «Δαρβινιστές» αποδέχονται τη θεωρία του βρετανού φυσιοδίφη Κάρολου Δαρβίνου (1809-1882), που υποστηρίζει ότι τα ζωικά και φυτικά είδη προέκυψαν από την αργή εξέλιξη απλούστερων μορφών ζωής, με γενετικές μεταλλάξεις και με τη φυσική επιλογή. Μια θεωρία που είναι γενικά αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα.
Το ιστορικό της δίκης ξεκινά στις 21 Μαρτίου 1925, όταν η Βουλή της Πολιτείας του Τενεσί στις ΗΠΑ ψηφίζει τον νόμο Μπάτλερ που «απαγορεύει τη διδασκαλία στα σχολεία κάθε θεωρίας που αρνείται τη θεϊκή καταγωγή του ανθρώπου και υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος προέρχεται από κατώτερες μορφές ζωικών οργανισμών». Ο νεαρός καθηγητής βιολογίας Τζον Σκόουπς αψηφά τον νόμο και συνεχίζει να διδάσκει τους μαθητές του στο Λύκειο του Ντέιτον τη θεωρία του Δαρβίνου, δηλαδή «την καταγωγή του ανθρώπου από τον πίθηκο», όπως έλεγαν περιπαικτικά οι Δημιουργιστές. Η Εισαγγελία της Πολιτείας κινείται δικαστικά εναντίον του Σκόουπς και του ασκεί ποινική δίωξη.
Η δίκη του νεαρού καθηγητή προσδιορίστηκε για τις 10 Ιουλίου 1925 στο Ντέιτον του Τενεσί, μια πολιτεία που βρίσκεται στον συντηρητικό Αμερικανικό Νότο και ανήκει στη λεγόμενη «Ζώνη της Βίβλου». Το άσημο Ντέιτον συγκέντρωσε εν μία νυκτί τα φώτα της δημοσιότητας. Εκατοντάδες δημοσιογράφοι συνέρρευσαν για να καλύψουν τη δίκη και η μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα «Σικάγο Τρίμπιουν» έστησε ένα ραδιοφωνικό σταθμό για την απευθείας μετάδοση της δίκης, κάτι που συνέβαινε για πρώτη φορά στα δικαστικά χρονικά των ΗΠΑ.
Τα δικαστικά έξοδα του κατηγορουμένου ανέλαβε η Αμερικανική Ένωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ACLU) και την υπεράσπισή του ο κορυφαίος ποινικολόγος των ΗΠΑ Κλάρενς Ντάροου. Συνήγορος πολιτικής αγωγής εκ μέρος χριστιανικών οργανώσεων παρέστη ο πολιτικός Ουίλιαμ Τζένιγκς Μπράιαν, διαπρύσιος κήρυκας του αντιδαρβινισμού. Ήταν σπουδαίος ρήτορας, αλλά είχε να δικηγορήσει τριάντα χρόνια. Του τοπικού δικαστηρίου των ενόρκων προΐστατο ο δικαστής Τζον Ρόλστον.
Η δίκη ξεκίνησε πράγματι στις 10 Ιουλίου 1925 και εξελίχθηκε σε μια μονομαχία Ντάροου – Μπράιαν. Ο Ντάροου προσπάθησε στην αρχή να κηρύξει τον νόμο αντισυνταγματικό, επειδή καλλιεργούσε το θρησκευτικό μίσος μεταξύ των πολιτών. Απέτυχε, όμως, καθώς ο δικαστής Ρόλστον απέρριψε το αίτημά του. Στη συνέχεια κάλεσε ως μάρτυρα τον δικηγόρο της πολιτικής αγωγής και χριστιανό ακτιβιστή Ουίλιαμ Τζένινγκς Μπράιαν και τον «στρίμωξε» αρκετά με τις ερωτήσεις του, κερδίζοντας τις εντυπώσεις του ακροατηρίου.
Η ζέστη, όμως, ήταν αφόρητη και η δίκη συνεχίστηκε στον περίβολο του δικαστηρίου, κάτω από τον ίσκιο των μεγάλων δέντρων. Η υπεράσπιση έφερε διαπρεπείς επιστήμονες να καταθέσουν για τη θεωρία της εξέλιξης, αλλά και αυτό το αίτημα απορρίφθηκε από τον δικαστή Ρόλστον. Ο Ντάροου αντέδρασε έντονα και θεώρησε ότι ο ρόλος του στη δίκη έληξε. Στις 21 Ιουλίου 1925 οι ένορκοι εξέδωσαν την απόφασή τους, που ήταν καταδικαστική. Ο δικαστής Ρόλστον επέβαλε στον νεαρό καθηγητή Τζον Σκόουπς χρηματική ποινή 100 δολαρίων, ποσό ιδιαίτερα σημαντικό για την εποχή.
Πέντε ημέρες αργότερα ο κατήγορος του Σκόουπς, Ουίλιαμ Τζένιγκς Μπράιαν, πέθανε στον ύπνο του σε ηλικία 65 ετών. Πολλοί είπαν ότι έφταιξε η εξαντλητική εξέτασή του από τον Ντάρελ, όμως η αλήθεια είναι ότι έπασχε από διαβήτη. Στις 15 Ιανουαρίου 1927, ο Κλάρενς Ντάροου υποστήριξε την αναίρεση του Τζον Σκόουπς, ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Πολιτείας του Τενεσί. Το δικαστήριο αθώωσε τον Σκόουπς για τυπικούς λόγους, επειδή την απόφαση για την επιβολή της χρηματικής ποινής έπρεπε να πάρουν οι ένορκοι και όχι δικαστής.
Τον δικαστήριο δεν μπήκε στην ουσία της υπόθεσης και άφησε ανέπαφο τον νόμο Μπάτλερ, που καταργήθηκε σαράντα χρόνια αργότερα με απόφαση της Βουλής του Τενεσί (16 Μαΐου 1967). Η διαμάχη «δημιουργιστών» και «δαρβινιστών» κυρίως στο χώρο της εκπαίδευσης συνεχίζεται με αμείωτη ένταση στις ΗΠΑ
| Γεννήσεις
1872 Κωνσταντίνος Θεοτόκης | Κερκυραίος λογοτέχνης και μεταφραστής. Δέσποσε στα ελληνικά γράμματά στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης γεννήθηκε στις 13 Μαρτίου του 1872 στην Κέρκυρα.
Σε ηλικία 17 ετών αναχώρησε για το Παρίσι κι εγγράφηκε στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σορβόννης. Δύο χρόνια αργότερα, γνώρισε στη Βενετία τη βαρόνη Ερνεστίνα Φον Μάλοβιτς από τη Βοημία, με την οποία παντρεύτηκε. Το 1895 απέκτησε μαζί της μία κόρη, αφού ήδη είχε εγκαταλείψει τις σπουδές του και είχε εγκατασταθεί στους Καρουσάδες, όπου αφοσιώθηκε στη μελέτη.
Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης επηρεάστηκε αρχικά από τη γερμανική ιδεοκρατία και ιδιαίτερα από τον Νίτσε. Συντροφιά με τον φίλο του Λορέντζο Μαβίλη συμμετείχε σε εθνικούς αγώνες, όπως στην εξέγερση της Κρήτης το 1896, αλλά και σε τοπικές πρωτοβουλίες, π.χ. εναντίον της απόφασης του δήμου της Κέρκυρας για την εγκατάσταση ρουλέτας στο νησί. Καταφέρθηκε, επίσης, εναντίον της πολιτικής του συγγενούς του υπουργού και αργότερα πρωθυπουργού Γεώργιου Θεοτόκη.
Οι ευρύτατες γνώσεις του και η γνώση ξένων γλωσσών -ήταν κάτοχος πέντε ομιλουμένων γλωσσών (ιταλικής, γαλλικής, γερμανικής) και άλλων πέντε από τις νεκρές (αρχαία ελληνικά, λατινικά, εβραϊκά, αρχαία περσικά, σανσκριτικά)- του επέτρεψαν να ασχοληθεί με μεταφράσεις αρχαίων ελλήνων και ξένων κλασσικών, ενώ την ίδια περίοδο δημοσιεύτηκαν και τα πρώτα του πεζά στα περιοδικά της εποχής.
Στην Ευρώπη, που είχε ταξιδέψει δύο φορές για ελεύθερη επιμόρφωση στα Πανεπιστήμια του Γκρατς (1898) και του Μονάχου (1908-1909), απαρνήθηκε τον Νίτσε και ασπάστηκε τον Μαρξ. Με τη δεύτερη επίσκεψή του στην Ευρώπη ήρθε σε επαφή και με την κίνηση των σοσιαλιστών της εποχής. Αλληλογραφεί και συντονίζει τις απόψεις του με εκείνες του ομοϊδεάτη του Χατζόπουλου κι επιστρέφοντας πρωτοστατεί στην ίδρυση του «Σοσιαλιστικού Ομίλου» και του «Αλληλοβοηθητικού Συνδέσμου Εργατών της Κέρκυρας» (1910-1914).
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, προσχωρεί στο Κόμμα των Φιλελευθέρων, διορίζεται αντιπρόσωπος του κόμματος στην Κέρκυρα και το 1918 μετακομίζει στην Αθήνα. Με το τέλος του πολέμου του προσφέρεται η θέση του διευθυντή λογοκρισίας, αλλά ύστερα από δύο ημέρες παραιτείται. Διορίζεται προσωρινά ως έκτακτος υπάλληλος στην «Υπηρεσία Ξένων και Εκθέσεων» και οριστικά στην Εθνική Βιβλιοθήκη, πρώτα ως γραμματέας και ύστερα προάγεται ως τμηματάρχης β’ τάξεως.
Για να αντιμετωπίσει τα έξοδά του, προπωλεί τα έργα του στους οίκους Βασιλείου και Ελευθερουδάκη. Έτσι, έρχονται στο φως τα δοκιμότερα πεζά του («Κατάδικος», «Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα», «Οι σκλάβοι στα δεσμά τους») και οι μεταφράσεις του, π.χ. από τον Γκαίτε («Ερμάνος και Δωροθέα»), από τον Σαίξπηρ («Οθέλος», «Αμλέτος», «Βασιλιάς Ληρ»), από τον Φλομπέρ («Η Κυρία Μποβαρύ», Α’ τόμος) και από τον Ρόσελ («Τα προβλήματα της Φιλοσοφίας»).
Το 1922 διαγνώστηκε ότι πάσχει από καρκίνο του στομάχου. Χειρουργήθηκε και αποσύρθηκε στην Κέρκυρα, όπου άφησε την τελευταία του πνοή την 1η Ιουλίου 1923.
| Θάνατοι
1996 – Κριστόφ Κισλόφσκι. Γεννήθηκε στις 27 Ιουνίου 1941 στη Βαρσοβία. Ήταν γιος της Μπαρμπάρα (το γένος Σόνερτ) και του Ρόμαν Κιεσλόφσκι. Μετακόμιζε, συχνά, σε άλλη πόλη, καθώς ο πατέρας του εργαζόταν ως μηχανικός και επειδή χρειαζόταν θεραπεία λόγω της φυματίωσης του. Ανατράφηκε ως Ρωμαιοκαθολικός και, έπειτα, η σχέση του με τον Θεό ήταν «προσωπική και ιδιωτική», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.
Στα δεκαέξι, ξεκίνησε να εκπαιδεύεται ως πυροσβέστης, αλλά αποχώρησε μετά από τρεις μήνες. Χωρίς να έχει στόχους, γράφτηκε το 1957 στο Κολέγιο για Τεχνικούς Θεάτρου της Βαρσοβίας, επειδή το διεύθυνε ένας συγγενής του. Ήθελε να γίνει θεατρικός σκηνοθέτης, αλλά δεν είχε το απαιτούμενο προπτυχιακό τίτλο για το τμήμα θεάτρου. Οπότε, επέλεξε να σπουδάσει κινηματογραφία, ως ενδιάμεσο βήμα.
Φεύγοντας από το κολέγιο, εργάστηκε ως θεατρικός ενδυματολόγος κι υπέβαλε αίτηση στην Κρατική Ανωτέρα Σχολή Κινηματογραφίας του Λοτζ. Η αίτησή του απορρίφθηκε δύο φορές. Για να αποφύγει την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, έγινε φοιτητής τέχνης και ακολουθούσε δραστική διατροφή, ώστε να γίνει ιατρικά ακατάλληλος για θητεία. Μετά από αρκετούς μήνες, το 1964, έγινε δεκτός στο τμήμα Σκηνοθεσίας.
Παρακολούθησε τη Σχολή μέχρι το 1968 και, παρά την κρατική λογοκρισία και την απαγόρευση των ταξιδιών στο εξωτερικό, κατάφερε να ταξιδέψει στην Πολωνία για την έρευνα και τη μαγνητοσκόπησή του. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, έχασε το ενδιαφέρον του για το θέατρο και αποφάσισε να κάνει ντοκιμαντέρ.
Στο link που ακολουθεί μπορείτε να διαβάσετε
ακόμα περισσότερα γεγονότα που συνέβησαν αυτή την ημερομηνία
Γέγονε την 13η Μαρτίου
