Κινηματογραφική λέσχη: Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν

«Η Τέχνη είναι μια από τις λιγότερο εγωιστικές ανθρώπινες απόπειρες.
Το νόημα της Τέχνης είναι η προσευχή. Είναι η προσευχή μου.
Και αν είναι η προσευχή μου να γίνει και προσευχή άλλων,
τότε η Τέχνη μου θα έρθει πολύ κοντά στους άλλους.»

Αντρέι Ταρκόφσκι

Ο Αντρέι Ταρκόφσκι γεννήθηκε το 1932 στο χωριό Ζαβράγιε (Zavraje) και ήταν γιος του σημαντικού ποιητή Αρσένυ Ταρκόφσκι (Arseniy Tarkovsky). Σπούδασε μουσική, ζωγραφική, γλυπτική και αραβικά, ενώ για ένα διάστημα συμμετείχε σε γεωλογική αποστολή στην ανατολική Σιβηρία. Από το 1956 φοίτησε για περίπου τέσσερα χρόνια στην κινηματογραφική σχολή VGIK (Ινστιτούτο κινηματογράφου της Σοβιετικής Ένωσης), υπό τις οδηγίες του Μιχαήλ Ρομ. Στις τελικές εξετάσεις παρουσίασε την πτυχιακή του εργασία, που αποτελεί την πρώτη του ουσιαστικά κινηματογραφική δουλειά, με τίτλο Ο βιολιστής και ο οδοστρωτήρας, διάρκειας 46 λεπτών (1960).

Η διεθνής αναγνώριση του Ταρκόφσκι ήρθε με την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν (1962), η οποία κέρδισε τρεις “Χρυσούς Λέοντες” στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας, μεταξύ των οποίων το βραβείο σκηνοθεσίας και καλύτερης ταινίας. Επόμενη κινηματογραφική ταινία του Ταρκόφσκι αποτέλεσε η επική παραγωγή Αντρέι Ρουμπλιόφ (1969), η οποία αντιμετώπισε τον εξονυχιστικό έλεγχο και πολλές παρεμβάσεις εκ μέρους των σοβιετικών αρχών, με αποτέλεσμα η δημόσια προβολή της στη Ρωσία να καθυστερήσει για αρκετά χρόνια μέχρι το 1971. Η ταινία προβλήθηκε στο φεστιβάλ των Καννών, αποκομίζοντας τελικά το βραβείο FIPRESCI.

Ο Ταρκόφσκι σκηνοθέτησε τις περισσότερες ταινίες του στη Ρωσία. Το 1983 πραγματοποίησε για πρώτη φορά γυρίσματα εκτός της Ρωσίας, στην Τοσκάνη της Ιταλίας, για τις ανάγκες της ταινίας Νοσταλγία και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ιταλία και αργότερα στη Γαλλία.

Η τελευταία του ταινία Η Θυσία, γυρίστηκε στη Σουηδία το 1986 κερδίζοντας τέσσερα βραβεία στις Κάννες. Πέθανε την ίδια χρονιά στην Γαλλία από καρκίνο.

Κινηματογραφικό έργο

 

Το έργο του Ταρκόφσκι χαρακτηρίζεται από έντονα προσωπικά και μεταφυσικά στοιχεία, με επιρροές από τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική. Αργοί ρυθμοί, εικόνες εξαιρετικής αισθητικής και σταθερά απόμακρα και μακράς διάρκειας πλάνα είναι μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά των ταινιών του. Σταδιακά ανέπτυξε μία προσωπική θεωρία γύρω από τον κινηματογράφο, που αποκαλείται συχνά και ως γλυπτική του χρόνου. Σύμφωνα με αυτή, ο Ταρκόφσκι πίστευε πως ένας από τους κύριους στόχους του κινηματογράφου ήταν η καταγραφή της αληθινής ανθρώπινης εμπειρίας του χρόνου. Οι ταινίες του χαρακτηρίζονται συχνά για την έλλειψη γραμμικής αφήγησης, υιοθετώντας ποιητικούς συνειρμούς και «ονειρική λογική».

Ο ίδιος δεν θεωρούσε τα έργα του συμβολικά, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «…είμαι εχθρός των συμβόλων. Είναι μια πολύ στενή έννοια από την άποψη ότι ένα σύμβολο υπάρχει με σκοπό την αποκρυπτογράφησή του. Από την άλλη πλευρά, μια καλλιτεχνική εικόνα δεν χρειάζεται αποκρυπτογράφηση, είναι ένα ισοδύναμο του κόσμου που μας περιβάλλει. Η βροχή στο Σολάρις δεν είναι σύμβολο, είναι απλά μια βροχή που στην συγκεκριμένη στιγμή έχει μια ιδιαίτερη σημασία για τον ήρωα. Δεν συμβολίζει τίποτε, απλά εκφράζει. Είναι μια καλλιτεχνική αλληλουχία εικόνων. Το σύμβολο κατ’ εμέ, είναι κάτι πολύ περίπλοκο»[22]. Συχνά οι ταινίες του Ταρκόφσκι κατατάσσονται στο είδος του ποιητικού κινηματογράφου. Ο ίδιος ο Ταρκόφσκι δεν αποδεχόταν αυτό το χαρακτηρισμό, που απέδιδε κυρίως σε άλλους σκηνοθέτες όπως στον Φελίνι και στον Παζολίνι, θεωρώντας πως ο αποκαλούμενος ποιητικός κινηματογράφος γίνεται σκόπιμα ακατανόητος.

Φιλμογραφία

Ο οδοστρωτήρας και το βιολί (Katok i skripka, 1960)
Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν (Ivanovo detstvo, 1962)
Αντρέι Ρουμπλιόφ (Andrei Rublyov, 1969)
Σολάρις (Solyaris, 1972)
Ο Καθρέφτης (Zerkalo, 1975)
Στάλκερ (Stalker, 1979)
Tempo di viaggio (1983 τηλεπαραγωγή)
Νοσταλγία (Nostalghia, 1983)
Θυσία (Offret, 1986

Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν
(Ivanovo Detstvo)

Βρισκόμαστε στο Ανατολικό Μέτωπο του δεύτερου παγκοσμίου. Ο Κόκκινος Στρατός αμύνεται εναντίον της Γερμανικής Βέρμαχτ. Πρωταγωνιστής είναι ο Ιβάν, ένα δωδεκάχρονο παιδάκι. Η ιστορία του διηγείται μέσα από μια σειρά ονείρων και συζητήσεων. Ο Ιβάν είναι ορφανός, αφού οι γονείς του και η αδερφή του σκοτώθηκαν από τα πυρά μιας επίθεσης των Γερμανών, ενώ ο Ιβάν έμεινε σώος επειδή κατά τύχη είχε κατεβεί μέσα στο πηγάδι για να παίξει.

Ο Ιβάν διέφυγε και έφτασε στις θέσεις των Σοβιετικών παρτιζάνων, όπου με στρατιωτική ακρίβεια επιμένει να δηλωθεί. Οι Ρώσοι όμως τον στέλνουν πίσω για να γλυτώσει και να πάει σχολείο μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος. Ο Ιβάν όμως το σκάει γρήγορα και επιστρέφει στο μέτωπο όπου και δηλώνεται εθελοντής.

Στον πόλεμο ο Ιβάν αφοσιώνεται στην πολεμική τέχνη και ιδίως στην ανιχνευτική και την κατασκοπεία, ενώ παράλληλα διαβάζει βιβλία όποτε βρίσκει χρόνο. Ο Γκριαζνόφ που τον αγαπάει σαν παιδί του, τον προορίζει για την στρατιωτική σχολή. Ο Ιβάν όμως αρνείται και για να μην τον ξαναστείλουν πίσω το ξανασκάει και πάει στους παρτιζάνους για να πολεμήσει.

Το κίνητρο του Ιβάν είναι η εκδίκηση για το χαμό των δικών του. Έκτοτε χάνονται τα ίχνη του Ιβάν. Μετά τον πόλεμο, ένας στρατιώτης που περιεργάζεται τα αρχεία μιας πρώην γερμανικής φυλακής στο Ανατολικό Βερολίνο βρίσκει έναν φάκελο που περιέχει το δελτίο της ανάκρισης του Ιβάν, τον οποίο είχαν πιάσει αιχμάλωτο οι Ναζί και εκτελέσει.

Σοβιετική Ενωση, 1962, Ασπρόμαυρο | Σκηνοθεσία: Αντρέι Ταρκόφσκι
Σενάριο: Βλαντιμίρ Μπογκομόλοφ, Αντρέι Κοντζαλόφσκι, Μιχαήλ Παπαβα, Αντρέι Ταρκόφσκι
Φωτογραφία: Βαντίμ Γιουσόφ | Μοντάζ: Λουντμίλα Φειγκίνοβα
Μουσική: Βγιατσεσλάφ Οβχινίκοφ
Παίζουν: Νικολάι Μπουρλγιάεφ, Στεπάν Κριλόφ, Νικολάι Γκρίνγκο, Ιρίνα Ταρκόφσκαγιά, Αντρέι Κοντζαλόφσκι
Διάρκεια: 95 λεπτά | Διανομή: New Star

Οι προβολές της Κινηματογραφικής Λέσχης
πραγματοποιούνται κάθε Τρίτη
στο Δημοτικό κινηματογράφο ΑΝΕΣΙΣ στις 9.30 το βράδυ.
Τηλ. Επικοινωνίας: 26410 44345
Γενική είσοδος: 3 ευρώ
ΕΙΣΟΔΟΣ ΔΩΡΕΑΝ
σε Μαθητές – Φοιτητές – Ανέργους – Πολυτέκνους και Αμεα

AgrinioStories | Επιμέλεια: Λ.Τ.