Καπνεργάτες στα οδοφράγματα
Σεπτέμβριος 1929
- του Λευτέρη Τηλιγάδα
Η Συνέλευση στην Εργατική Λέσχη
23 Σεπτεμβρίου 1929
Στις 23 Σεπτεμβρίου 1929, οι καπνεργάτες του Αγρινίου συγκεντρώθηκαν στην Εργατική Λέσχη της πόλης σε προγραμματισμένη συνέλευση που ξεκίνησε στις 10:00 το πρωί. Η συνέλευση πραγματοποιήθηκε μέσα σε πολύ ένταση και νευρικότητα αφού η αγανάκτηση ήταν έκδηλη σε όλα τα πηγαδάκια πριν την έναρξή της, καθώς και κατά τη διάρκειά της. Οι φωνές και οι συζητήσεις που γίνονταν πλημμύριζαν από την αγανάκτηση των καπνεργατών: «Φθάνει πια», λέγανε, «οι κοροϊδίες, φθάνουν τα ψηφίσματα και οι απλές τηλεγραφικές διαμαρτυρίες. Θέλουμε την επίλυση των αιτημάτων της Καπνεργατικής Ομοσπονδίας. Θέλουμε επιδόματα ανεργίας σε όλο το διάστημα της ανεργίας μας. Κάτω οι κλέφτες, κάτω οι λωποδύτες».
Σε λίγο όλη η συνέλευση βρισκόταν στο ποδάρι και με μια φωνή ακούστηκε από όλα τα στόματα η προτροπή: «Όλοι στο Τ.Α.Κ.». Από κείνη τη στιγμή όλη η συνέλευση μετατράπηκε σε διαδήλωση η οποία μέσα από την αγορά κατευθύνθηκε στο υποκατάστημα του Ταμείου. Ο διευθυντής του υποκαταστήματος Αλεξόπουλος απουσίαζε ενώ ο αντικαταστάτης του προσπάθησε να συμμαζέψει τα ασυμμάζευτα στην πόρτα. Οι καπνεργάτες όμως τον σπρώχνουν και μπαίνουν μέσα. Ο υπάλληλος ελεγκτής της ανεργίας στο σημείο αυτό αρχίζει να βρίζει τους καπνεργάτες, του ανταπαντούν με χειροδικίες, ενώ όλο το μένος τους εκτός από τον ελεγκτή στρέφεται και κατά του έκτακτου υπαλλήλου του Ταμείου Δ. Κουζέλη. Μελανοδοχεία, χαρτιά κ.ά. εκσφενδονίζονται προς κάθε σημείο και εναντίον κάθε υπαλλήλου. Μετά την εκτόνωση αυτού του θυμού, οι καπνεργάτες αποχωρούν από το υποκατάστημα και διαλύονται.
Η Επίθεση στα γραφεία του ΤΑΚ
24 Σεπτεμβρίου 1929
Την άλλη μέρα οι καπνεργάτες άρχισαν να μεταβαίνουν ομαδικά στο Τ.Α.Κ. για την επίλυση των ζητημάτων τους. Αυτή τη φορά όμως, όπως ήταν επόμενο, το υποκατάστημα φρουρούνταν από άνδρες χωροφυλακής. Οι υπάλληλοι του Ταμείου έχοντας τις πλάτες της χωροφυλακής αποθρασύνθηκαν για άλλη μια φορά, γεγονός που εξόργισε και πάλι τους καπνεργάτες, οι οποίοι επιτέθηκαν ξανά κατά των γραφείων, ξυλοκόπησαν και πάλι τους υπαλλήλους και κατέστρεψαν όλα τα έπιπλα. Η χωροφυλακή συνέλαβε τον καπνεργάτη Νίκο Νικολάου, αλλά οι καπνεργάτες τον απελευθέρωσαν αμέσως. Ύστερα από αυτό το επεισόδιο το υποκατάστημα του Ταμείου στην πόλη έκλεισε και οι υπάλληλοί του εξαφανίσθηκαν.
Την ίδια μέρα η διοίκηση του Εργατικού Κέντρου του Αγρινίου οργάνωσε στις 4:00 το απόγευμα μια πανεργατική συνέλευση της πόλης, η ο-ποία στέφθηκε από μεγάλη επιτυχία. Σ’ αυτή εκ μέρους του Εργατικού Κέντρου μίλησε ο εργάτης Ζούμπος, ο οποίος ανέλυσε της επιτυχίες της εργατικής τάξης και τα μέτρα που παίρνει το Κράτος ενάντια στην εργατική τάξη και τόνισε ότι τα προβλήματα θα λυθούν μόνο με ένα ταξικό ε-παναστατικό αγώνα, τον οποίο κάλεσε να δώσουν όλοι εργάτες της πόλης.
Αμέσως μετά μίλησε ο καπνεργάτης Ζήσης, ο οποίος αναφέρθηκε στον αγώνα των καπνεργατών ενάντια στην αντεργατική λειτουργία του ΤΑΚ, ενώ τελευταίος το λόγο πήρε ο Γραμματέας των αρτεργατών, ο οποίος ενημέρωσε την εργατική συνέλευση για τον αγώνα που δίνει ο κλάδος του. Τέλος εκδόθηκε ψήφισμα και η πανεργατική συνέλευση της πόλης διαλύθηκε.
Η συγκέντρωση στην Πλατεία Μπέλλου
30 Σεπτεμβρίου 1929
Έξι μέρες αργότερα, την τελευταία ημέρα του Σεπτέμβρη, η αγανάκτηση των καπνεργατών λόγω της αντεργατικής στάσης του ΤΑΚ, έφθασε στο απροχώρητο. Για το λόγο αυτό η παγκαπνεργατική συγκέντρωση που κλήθηκε από το σωματείο σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Σ’ αυτή εκτός από τους καπνεργάτες της πόλης, πήραν μέρος σ’ αυτή και οι καπνεργάτες της Ματαράγκας, οι οποίοι έφτασαν στο Αγρίνιο με πορεία από το χωριό τους.
Οι καπνεργάτες γέμισαν την κεντρική πλατεία φωνάζοντας συνθήματα κατά της αντεργατικής λειτουργίας του Τ.Α.Κ., το οποίο όπως υποστήριζαν κατακρατούσε τα χρήματά τους. Ο αντιπρόσωπος του σωματείου, στο λόγο του, κάλεσε τους εργάτες να είναι έτοιμοι για την υπεράσπιση των συμφερόντων του κλάδου και λίγο πριν τελειώσει, η χωροφυλακή ε-πιτέθηκε εναντίον της συγκέντρωσης με προτεταμένα τα όπλα, έτοιμη προς στιγμή να αρχίσει το «πυρ», για να την διαλύσει. Οι καπνεργάτες μπροστά σε αυτή την προκλητικά απειλητική στάση των χωροφυλάκων περιφρούρησαν με ηρωισμό της συγκέντρωσή τους και κατόρθωσαν να αναγκάσουν τους χωροφύλακες να αποχωρήσουν μέσα σε αποδοκιμασίες εναντίον της λευκής τρομοκρατίας και του «ιδιώνυμου».[1]
Μετά την αποχώρηση της αστυνομίας στο βήμα της συγκέντρωσης ανέβηκαν διάφοροι ομιλητές, οι οποίοι αναφέρθηκαν στα προβλήματα και τον αγώνα των καπνεργατών και η συγκέντρωση έκλεισε με την υπερψήφιση των συγκεντρωμένων ενός ψηφίσματος, με το οποίο ζητούσαν την αποδοχή των αιτημάτων τα οποία περιελάμβανε το υπόμνημα της Καπνεργατικής Ομοσπονδίας, την παύση της τρομοκρατίας και την αντικατάσταση του διευθυντή του τοπικού παραρτήματος του ΤΑΚ Αλεξόπουλου. Πιο αναλυτικά, στο ψήφισμα αναφέρονταν τα παρακάτω:
«Άπαντες οι καπνεργάται Αγρινίου και Ματαράγκας συγκεντρωθέντες εις κεντρικήν πλατείαν και εν διαδηλώσει μεταβάντες εις Δημαρχείον, ακούσαντες τους λόγους των ομιλητών και λαβόντες υπ’ όψιν: 1) ότι το ΤΑΚ κατήντησε οργανισμός αντιδραστικός διά τους καπνεργάτες. 2) Ότι οι υπάλληλοι του Ταμείου καταχρώνται αφειδώς τα χρήματα των καπνεργατών. 3) Ότι η ιατρική περίθαλψις υπαλληλικού συστήματος δολοφονεί τους μετόχους. 4) Ότι η αντιδραστική κανονισμοί του θα αποκλείσουν την πλειοψηφία των καπνεργατών και το σύνολον των καπνεργατριών, καθώς και τους καπνεργάτες των μικρών κέντρων εκ των επιδομάτων ανεργίας.
Διαπιστώνομεν: Θεωρούμεν το τελευταίο υπόμνημα της ΚΟΕ, ως το μόνο κατάλληλον διά την εξυπηρέτησιν των καπνεργατικών συμφερόντων. 2) Αναγνωρίζομεν ως ορθήν την απόλυσιν των υπαλλήλων ιατρών και το σύστημα της ελευθέρας εκλογής τοιούτων. 3) Διαδηλώνοντας την θέλησιν όπως αγωνισθώμεν μέχρι πλήρους αποδοχής των αιτημάτων
Αιτούμεν: 1) Παροχήν επιδομάτων ανεργίας προς όλους τους καπνεργάτας και καπνεργατρίας καθ’ όλον το διάστημα της ανεργίας, σύμφωνα με το υπόμνημα της ΚΟΕ. 2) Την αντικατάστασιν του διευθυντού Αλεξόπουλου και 3) Την ικανοποίηση όλων των αιτημάτων ή την επιστροφήν των καταθέσεών μας.
Η Επιτροπή: Α. Φλώρος, Χρ. Παλούμπας, Ιωάν. Σωτηράκης».[2]
Εκτός από την παραπάνω κεντρική συγκέντρωση, πραγματοποιήθηκαν επίσης συνοικιακές συγκεντρώσεις σε όλη την πόλη, οι οποίες απέ-στειλαν προς το Ριζοσπάστη τα παρακάτω τηλεγραφήματα:
- «Αγρίνιον, 30 Σεπτεμβρίου 1929. Οι καπνεργάται της συνοικίας Τριανταφυλλιά[3] συγκεντρωθέντες διαμαρτύρονται διά το κλείσιμον του ΤΑΚ και αξιούν αποδοχή των αιτημάτων της ΚΟΕ, άλλως απεκδύονται πά-σης ευθύνης διά τα συμβησόμενα. Ο προϊστάμενος Ζήσης».
- «Αγρίνιον, 30 Σεπτεμβρίου 1929. Οι καπνεργάται της συνοικίας της Αγίας Τριάδας, τελούντες εν εξεγέρσει διά τας μεθόδους του Ταμείου Ασφαλίσεως και συγκεντρωθέντες σήμερον διαμαρτυρόμεθα διά το κλείσιμον του Υποκαταστήματος και διά την παρέλκυσιν της επιλύσεως των ζητημάτων της ΚΟΕ. Αξιούμεν την άμεσον αποδοχή των αιτημάτων μας, άλλως απεκδυόμεθα πάσης ευθύνης διά τα συμβησόμενα. Ο Προϊστάμενος Ντούκας».
- «Αγρίνιον, 30 Σεπτεμβρίου 1929. Οι καπνεργάται της συνοικίας Αγίου Δημητρίου συγκεντρωθέντες διαμαρτυρόμεθα διά κλείσιμον Τ.Α.Κ. και ζητούμεν άμεσον αποδοχήν αιτημάτων της ΚΟΕ, άλλως δηλούμεν, ότι αγωνισθώμεν ιδίαις δυνάμεις και απεκδυόμεθα πάσης ευθύνης. Ο προϊστάμενος Πιστιόλης».
- «Αγρίνιον, 30 Σεπτεμβρίου 1929. Συγκεντρωθέντες οι καπνεργάται της συνοικίας Φούσκαρη[4] διαμαρτυρόμεθα διά κλείσιμον του ΤΑΚ και αξιούμεν την παραδοχή των αιτημάτων της ΚΟΕ, άλλως απεκδυόμεθα ευθύνης συμβησομένων. Ο προϊστάμενος Λιάτσος».
Παραπομπές:
1. Αδίκημα το οποίο περιγράφεται στον νόμο N.4229/24 Ιουλίου 1929 (ΦΕΚ 245/Τεύχος Πρώτον/25 Ιουλίου 1929) μετά από πρόταση της κυβέρνησης Βενιζέλου. Ο τίτλος του νόμου ήταν «Περί των μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών». Ο στόχος του ήταν η ποινικοποίηση των «ανατρεπτικών» ιδεών, ιδιαίτερα η δίωξη κομμουνιστών, αναρχικών και η καταστολή των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων. | 2. Η εξέγερση των καπνεργατών του Αγρινίου για την προκλητική στάση του ΤΑΚ, Ριζοσπάστης, φ. 1.10.1929, σελ. 4 | 3. Η συνοικία «ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ», βρίσκεται στα ανατολικά της πόλης του Αγρινίου στην βορειοδυτική περιοχή της οδού Σιαδήμα. Μέχρι το 1950 η περιοχή αυτή ήταν αρκετά αραιοκατοικημένη και ακραία. | 4. Φούσκαρη: Λέγεται η συνοικία και η ευρύτερη περιοχή βοριεοδυτικά, δυτικά και νοτιοδυτικά της πλατείας Χατζοπούλου, όπου και η ενορία του Αγίου Δημητρίου. Σύμφωνα με το Μαραγιάννη (Κώστας Δήμου Μαραγιάννης, Το Αγρίνιο – Μια περιδιάβαση στον τόπο, μια προσέγγιση σε πρόσωπα και γεγονότα, Πάραλος, 2011, σελ. 132} εκεί εγκαταστάθηκαν κάποιοι εργάτες της οικογένειας Φόσκαρι, οι οποίοι ήταν οικογένεια Βενετών Δόγηδων.
AgrinioStories
