Αμπελακιώτισσα: Ένα χωριό της Ναυπακτίας
Αμπελακιώτισσα: Ενα από τα πιο απομονωμένα
και αυθεντικά χωριά της Ορεινής Ναυπακτίας
- του Ανδρέα Βάλβη
Οι περισσότεροι νομίζουν ότι η ορεινή Ναυπακτία τελειώνει στη Άνω Χώρα. Κι όμως, έχει και πιο πέρα…
Ο ασφαλτόδρομος συνεχίζει σε μία “πράσινη” ορεινή διαδρομή, σχεδόν ατελείωτη, διασχίζοντας συνεχόμενες βουνοπλαγιές-κορδέλες με έλατα, πλατάνια και τρεχούμενα νερά, για να φτάσει προς την κορυφή Τσεκούρα και την Αμπελακιώτισσα (14 χλμ). Περιτριγυρισμένο από πανύψηλα βουνά, το Μοναστήρι της Παναγίας της Αμπελακιώτισσας, γνωστό και ως μονή Κοζίτσης, βρίσκεται πάνω από το ομώνυμο χωριό, σε απόσταση 14 χλμ, περίπου, από την Άνω Χώρα. Νοτιοανατολικά, σε υψόμετρο 850 μ., βρίσκεται η ελατόφυτη πλαγιά της κορυφογραμμής «Αηλιάς» ενώ, απέναντι, στέκεται το Όρος «Τσεκούρα
Όπως δηλώνει και η επιγραφή στην πόρτα, η μονή ιδρύθηκε το 1456 επί ηγουμένου Θεοφίλου. Εκεί βρίσκεται η εικόνα της Θεοτόκου, έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, η οποία παλαιότερα βρισκόταν στο χωριό Αμπελάκια της Θεσσαλίας. Σύμφωνα με το θρύλο, όταν μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, οι Τούρκοι λεηλάτησαν το χωριό και έριξαν την εικόνα στον ποταμό Πηνειό, εκείνη επέστρεψε στη θέση της την επόμενη μέρα. Οι Τούρκοι την έριξαν στον ποταμό για δεύτερη φορά. Όταν την επόμενη μέρα η εικόνα επανεμφανίστηκε στη θέση της, οι Τούρκοι αποφάσισαν αφού την ξαναρίξουν στο ποτάμι, να κάψουν την εκκλησία ώστε να μη βρει πού να επιστρέψει. Πράγματι, τα ίχνη της εικόνας χάθηκαν για πολλά χρόνια.
Δύο μέρες πριν τον Δεκαπενταύγουστο του 1455, ένας βοσκός στο τότε χωριό της Κοζίτσας, έβλεπε για τρία συνεχόμενα βράδια ένα φως στη βουνοπλαγιά. Την τρίτη μέρα, στις 15 Αυγούστου του 1455, κίνησε να λύσει το μυστήριο της πηγής του φωτός, για να ανακαλύψει μέσα στα κλαδιά μιας γέρικης βελανιδιάς την εικόνα της Παναγίας. Το μοναστήρι χτίστηκε γύρω από τη γέρικη βελανιδιά η οποία σώζεται μέχρι και σήμερα. Ο πρώτος ναός χτίστηκε το 1456, ενώ από το 1475 στη μονή βρίσκεται και η λάρνακα με το δεξί χέρι του Αγίου Πολυκάρπου, πρώτου Επισκόπου της Σμύρνης.
Σήμερα το Μοναστήρι φροντίζουν δύο υπέργηροι πατέρες . Στα κτίσματά του γίνονται επισκευές, ώστε να δώσουν ξανά ζωή στη μονή που πριν από λίγα χρόνια είχε ερημωθεί και κατά συνέπεια απειληθεί από κατάρρευση. Το μοναστήρι σήμερα λειτουργεί και δέχεται αρκετούς επισκέπτες όλο τον χρόνο.
Αξίζει να θαυμάσει κανείς το ξυλόγλυπτο τέμπλο του με τις απλές διακοσμητικές παραστάσεις, όπου κυριαρχεί το σύμβολο της κληματαριάς με τα σταφύλια, χρονολογείται από το 1847, όποτε και έλαβε χώρα η ανακαίνιση της μονής. Το Μοναστήρι κοσμεί, επίσης, ο Επιτάφιος, σπάνιο έργο τέχνης που κεντήθηκε το 1735 από την περίφημη «κεντήστρα της Κωνσταντινούπολης», τη Μαριώρας. Αξίζει να αναφερθεί, πως εκεί σώζεται επίσης, βιβλιοθήκη με συγγράμματα ιστορικής αξίας.
Στο χωριό Αμπελακιώτισσα υπάρχει και ο σημαντικός ναός του Αγίου Νικολάου που ανακαινίσθηκε το 1744. Το εκπληκτικής τεχνικής ξυλόγλυπτο τέμπλο φιλοτεχνήθηκε το 1748 από τον ντόπιο τεχνίτη Αθανάσιο (Δαμιανό) με εικόνες της ίδιας εποχής, ενώ θαυμάσια είναι και η φατνωματική ρομβωτή οροφή.Η Αμπελακιώτισσα είναι το ιδανικό χωριό-ορμητήριο για φυσιολατρικές περιηγήσεις στη γαλήνη του βουνού. Να γνωρίζετε ότι, δεν υπάρχει βενζινάδικο (ούτε ΑΤΜ), όπως σε όλα τα άλλα χωριά της ορεινής Ναυπακτίας.
